ISLAHATLAR-İSYANLAR

17. YY İÇ İSYANLARI
1-Merkez İsyanları:Kapıkulu Askerleri özellikle saray kadınları ve ulema kışkırtmalarıyla çıkarır.
   -Neden:Otorite bozulması,Ocak'ta düzen ve disiplin eksikliği, maaşların zamanında ödenmemesi veya ayarı düşük akçeyle ödenmesi, cülus bahşişinin az bulunması.
   -II. Osman Hotin Seferi sonrası Ocak'ı kapatmak ister ama askerler tarafından öldürülür (tarihte ilk)
   -IV. Murad baskı uygulamalarıyla Ocak'ın ileri gitmesini önler.
   -IV. Mehmet zamanında Vaka-i Vakvakiye yaşanır 30 devlet adamı katledilir.Sonra da tahttan indirilir. (Adamlar taht değişiminde etkili;demek siyasi bir güç olmuşlar)
2-Celali İsyanları:Anadolu'da çıkan isyanlar.
   -Neden:Yönetimin bozulması,adaletsizlik,ağır vergi, Tımar sistemininin bozulması (üretim ve Tımar sipahilerinin gücü düşer). İran ve Avusturya savaşlarının yıpratıcı etkisi
3-Eyalet İsyanları:Bağlı hükümetlerde çıkar.
   -Neden:Otorite bozulması,Yeniçerilerin zorbalıkları,haksız ve yasa dışı vergi toplanması,rüşvetle başa geçen devlet adamlarının keyfi uygulamaları,hükümet beylerinin OD hükümetine karşı çıkması

DURAKLAMA DÖNEMİ ISLAHATLARI
17. yy Islahatları:Batı yerine, Yükselme Dönemi'ndeki OD örnek alınır. Amaç isyanları bastırmaktır ve bunun için günü kurtarmaya yönelik, şiddete dayalı çözümler üretilir. Köklü kurumsal değişimler yok. Üstelik ıslahatçılar Yeniçerilerin,saray kadınlarının ve ulemanın tepkileriyle karşılaşır ve ıslahatlar haliyle ıslahatçıların hayatlarıyla sınırlı kalır.
   -I.Ahmed:Kafes Usulü ve Ekber ve Erşed kanununu getirir.Kafes usulünün amacı şehzadelerin güçlenip otoriteyi tehdit etmesini önlemek iken;bu uygulama şehzadeleri ruhsal sorunlara,saray kadınlarının etkilerine ve deneyimsizliğe maruz bırakır. 
      *Kuyucu Murad Paşa:Baskı ve şiddete dayalı yönetim.
   -II.Osman:Saray kadınlarının etkilerini azaltmak için saray dışından evlenir ve saray kadınlarının nefretini kazanır.Hele bir de Yeniçerileri kapatmayı deneyince saray kadınlarının da kışkırtmasıyla katledilir. Kadı ve müderrislerin ödeneklerini yeniden düzenler.
   -IV. Murad:Zorbaları yok eder,saray kadınlarını önler,şiddetle güvenlik sağlar.İçki,tütün,kumar ve kahvehaneleri yasaklar,Celali isyanlarını bastırır.Kıyafet değiştirip halk arasına karışır,gece sokağa çıkma yasağı çıkarır.
      *Koçi Bey Risalesi:Osmanlı aydını tarafından hazırlanan rapor.Dikkate alınmaz.
   -Tarhuncu Ahmed Paşa:Maliyeye odaklanır,saray masraflarını kısar.Saray kadınları karşı çıkar ve öldürülür.
   -Köprülüler Dönemi:Köprülü Mehmed+Köprülü Fazıl=Duraklama Dönemi'nde yükselme.
      *Köprülü Mehmed:Şartları var(saray devlet işlerine karışmasın,memurluklara istediğini atasın,tüm öneriler saray tarafından kabul edilsin,hakkında şikayet olursa önce haberi olsun)Ulema anlaşmazlıklarını giderir.Zorbalıkları bastırır.Girit fethine başlar.Abhaza Hasan Paşa isyanlarını bastırır.
      *Fazıl Ahmed:Vasvar Antlaşması'yla Erdel sorununu çözümler.Girit fethini tamamlar.Bucaş ile batıda en geniş sınırlara ulaşır.
      *Merzifonlu Kara Mustafa:İç karışıklıklar yaşanmaz.OD'nin Rusya'dan başarılı olduğu Cehrn Antlaşması imzalanır.II. Viyana Kuşatması'nda kişisel hatalar yapar.
      *Fazıl Mustafa:Halk rahat eder (vergiler düzenlenir).Celali isyanları bastırılır.Askeri ıslahatlar yapılır.Kutsal Bağlaşma Savaşları başarılı olur.
      *Amcazade Hüseyin:Askeri ve idari ıslahatlar.İlk deniz kanunnamesi."Naima Tarihi" yazılır.

18. YY İSYAN VE ISLAHATLARI
I.Edirne Olayı:II.Mustafa başkenti Edirne'ye taşımayı düşünür ve Şeyhülislam Feyzullah Efendi'ye tepki duyulur(nepotist adam.II Musto tahttan iner,yerine III.Ahmo gelir.
Islahatlar:Habire Avrupalılara yenildiklerini görünce bir anlıyorlar geride kaldıklarını.Bu sefer batı örnek alınarak izellikle askeri alanda olmak üzere,diplomatik,sosyal ve eğitim alanlarında ıslahatlar yapılıyor.Ayaklanmalara karşın kalıcı çalışmalar da yapılabiliyor(itfaiye bölüğü,çiçek aşısı,Doğu klasikleri çevirisi vb)


LALE DEVRİ:III. Ahmed ve Nevşehirli Damat İbrahim devri.28 Çelebi Mehmed elçi olarak Avrupa'ya yollanır ve "Sefaretname" adlı raporu hazırlar.İlk Türk matbaası açılı (edebiyat,coğrafya,tarih kitapları basılır;din kitapları basılmaz).Kağıt,kumaş,çini imalathaneleri açılır.Çeviriler yapılır.Tulumbacı Ocağı (iftaiye) kurulur.İlk çiçek aşısı kullanılır.Köşkler,kasırlar,bahçeler yapılır(günümüze sayılı eserler kalır).
   -Patrona Halil ayaklanması:Yöneticiler zevke düşkün,halk umurlarında değil.Doğuda İran seferleri yapılıyor ama önemseyen yok.Pasarofça göçmenleri de sorun oluşturmuş.

I. MAHMUD:Askeri alanda batılı uzmanlardan yararlanılır (Humbaracı Ahmed Paşa).Böylelikle Avus ve Rusya'yla başarıyla savaşılır.Topçu ve Humbaracı ocakları yeniden düzenlenir.Mühendishane-i Berri Hümayun denilen fen ve matematik ağırlıklı okul açılır ve burada batı tarzı kara subayı yetişir.

III. MUSTAFA:Ordunun yine düzenlenebileceğine inanmaz, o yüzden Macarlı Baron dö Tod ile Sürat Topçuları birliğini kurar.Astronomiyle ilgili bilim kitapları çevrilir.Çeşme felaketi yaşanınca donanmayı yenilemek için Mühendishane-i Bahri Hümayun okulu açılıp deniz subayı yetiştirilir.

I. ABDÜLHAMİT(HALİL PAŞA):Sürat topçularını geliştirme çabaları

III. SELİM:Şehzadelikten itibaren ıslahat için hazırlık yapan ilk padişah.Nizam-ı Cedid adı altında ıslahat programı düzenler.Yeniçerileri zorunlu eğitime tabi tutar,rüşvet-iltiması yasaklar,Nizam-ı Cedid ordusu oluşturur ve Avrupalı subaylar eğitim verir burada.Tohane,tershane,donanma yeniden düzenlenir.Fransızca eğitim veren topçu subayları için okul oluşur.400 ciltlik kütüphane yapılır.Devlet matbaası açılır. Bilim dilinde Arapçanın yerini Türkçe alır.Nizam-ı Cedid'in masraflarını karşılamak için İrad-ı Cedid vergisi toplanır halktan.Yerli malı kullanımı teşvik edilir. Avrupa'da denge siyaseti izlenir ve sürekli elçilikler bulunur.
   -Kabakçı Mustafa İsyanı:Nizam-ı Cedid kapatılır ve IV. Musto tahta geçer. Ama Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa buna karşı çıkınca Kabakçı Musto öldürülür.IV. Musto da bakar tahtı tehlikede Selim'i öldürür. Bu kez Alemdar yok öyle yağma diyip II. Mağmıd'ı padişah yapar ve kendisini sadrazam yaptırır.

19. YY ISLAHATLARI

II. MAHMUD
   -Alemdar Mustafa Paşa ıslahatları:Sekban-ı Cedid ve Sened-i İttifak. Sened-i ittifak ile padişah ayanlara haklar tanıyıp kendi yetkilerini kısıtlar ve bir tür feodalleşmeye ortam hazırlanır.Halbuki bu ittifakın amacı güçlü bir merkezi yapı kurmak idi. Yeniçeriler bu adamdan memnun kalmayınca Alemdar öldürülür.
   -II. Makmud ıslahatları:Devlet otoritesini canlandırmaya yönelik.
     *Sekban-ı Cedid ocağı kapatılınca yerine Eşkinci Ocağı kurulur, Yeniçeriler yine "istemezük" diyince II.            Mahmud esnaf ve askeri ocakların desteğiyle Ocak'ı kaldırır (Vakay-ı Hayriye). Böylelikle devlet otoritesi yeniden kazanılır.
     *Devletin asker ihtiyacını karşılamak için Asakir-i Mansure-i Muhammediye ocağı kurulur. Harbiye,       Tıbbiye okulları (ana dil Fransızca) açılır. Medreseler korunur ve İstanbul'da ilkokul zorunlu olur. Avrupa'ya öğrenci yollanır.
     *Divan örgütü kapatılıp yerine Nazırlar Kurulu (Bakanlar Kurulu gibi) açılır.
     *Memurlara maaş bağlanır onlara rütbe, nişan, resmi tek tip elbise uygulaması getirilir.
     *Meclis adı altında yüksek mahkemeler kurulur.
     *Müsadere (zoralım) yerine halka özel mülkiyet güvencesi verilir.
     *Valiler redif denilen Avrupa tipi asker yetiştirmekle yükümlü olur.
     *Müşirlikler ve muhtarlıklar kurulur.
     *Nüfus sayımı yapılır (asker nüfusu belirlemek için).
     *Mülk yazımı yapılır (kazanca uygun vergi için)
     *Düzenli posta sistemi kurulur. Pasaport zorunluluğu ve karantina uygulaması getirilir.
     *Halkın eşitliği vurgulanır.
     *Takvim-i Vekayi gazetesi çıkarılır (Türkçe ve Fransızca)
     *Yerli malı kumaşı zorunlu olur. Müslüman tüccarlara Avrupalılara tanınan gümrük indirimi tanınır.
     *Tımar uygulaması biter.

TANZİMAT DÖNEMİ ISLAHATLARI:HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ
-Mustafa Reşit Paşa I. Abdülmecid döneminde hazırlar ve I. Meşrutiyet'e kadar devam eder. Prensipleri tüm halkın can,mal,namus güvenliğinin sağlanması;vergi adaleti ve askerliğin vatan hizmeti haline gelmesidir. Bunlar önceki ıslahatlardan farklıdır.
-Neden yayınlandı?
   *Toprak bütünlüğünü koruyup Avrupa desteğini sağlamak ve iç işlerine karışmalarını önlemek
   *Önceki ıslahatlardan daha etkili sonuç almak
-Esaslar neler?
   *Din farkı gözetmeksizin herkes eşit ve bu devletin garantisi altında.
   *Mahkemeler herkese açık ve kimse yargılanmadan cezalandırılamaz.
   *Vergiler gelire göre düzenlenecek.
   *Askerlik işleri düzene sokulacak.
   *Herkes malına sahip çıkabilecek ve miras bırakabilecek.
   *Rüşvet ve iltimas kalkacak
-Eeee sonuç?
   *Mevcut mahkemeleri kaldırmak yerine yenilerini açtığı için köklü çözümler gerçekleşmedi ve hukuk karmaşası yaşandı.Asıl köklü çözüm Cumhuriyet döneminde gerçekleşecek.
   *Anayasal hareketlerin başlangıcı olduğundan Magna Carta'ya benzeyebilir ama burada Magna Carta'dan farklı olarak padişahın isteği doğrultusunda yapılmış bir otolimitasyon söz konusudur (Tavandan tabana)
   *Gavur=Müslüman olayı Müslümanların hoşuna gitmez. Gaymüslimler de zorunlu askerlik işini sevmez. Rusya'da rahatsız olur bu gelişmeden.

ISLAHAT FERMANI:Kırım Savaşı sonrası Avrupalıların desteğini toplayıp iç işlerine karışmayı önlemek için yapılır. Osmanlıcılık fikir akımı ön plana çıkar.
   *Azınlıklara ayrıcalık tanınacak. Onlara küçük düşürücü hitaplar edilmeyecek. Onlar da devlet memuru olabilecek ve İl Genel Meclisi'ne üye olabilecek.
   *Askerlik vatan görevi olmaktan çıkacak.
   *Herkes OD topraklarında banka ve şirket kurabilecek(yabancı şirketler akın edecek;ülke sömürülecek)
   *Mecelle hazırlanacak (Şer-i kurallara uygun medeni kanun-1926 Hukuk inkılabına kadar kalır)

I. MEŞRUTİYET
-Neden?
   *Genç Osmanlılar kurtuluşu bunda görür (her kesimden halk mecliste temsil edilirse ortak Osmanlı ulusu oluşabilir. Hukuki eşitlik, sosyal adalet ve yurt sevgisi kavramı oluşabilir)
   *Ekonomi fena halde:dış borçlar!
   *Tanzimat ve Islahat Fermanları yetersiz
   *Avrupa iç işlerimize karışmasın
-İlanı:Meşrutiyete karşı olan Abdülaziz'i Jöntürkler indirir, yerine V. Murat gelir (tırlatır), yerine II. Abdülhamit gelir ve meşrutiyeti ilan edeceğine söz verir. Parlemento padişahın seçtiği Ayanlar Meclisi ve halkın seçtiği Mebuslar Meclisi'nden oluşur (bırada önceki İl Genel Meclisi'nden adamlar olduğundan bürokratik tartışmalar rahatlıkla yapılabilinir). Kanun-i Esasi yürürlüğe girer ve padişahın hakları belirlenir. Padişahın sonsuz veto yetkisi ve yargıyı etkileyebilme yetkilerinin yanı sıra istediği zaman meclisi kapatma yetkisi de vardır.
-Niye bitti?
   *Meşrutiyet halk hareketi değil, halk bilinçsiz, padişah da ısınamamış yeni yönetime;kim savunacak?
   *Rejimi savunacak sistemli parti yok
   *Gayrimüslimler mecliste aşırı isteklerde bulunuyor, tehlikeli durum

II. MEŞRUTİYET
-Ortam Abdülmecid'in baskıcı tutumuna kalır, Osmanlı aydınları da iyice anayasacılık ve hürriyetçilik konularında ateşlenir.İttihat ve Terakki Cemiyeti kurulur. Paris'te ve Şam'da (Mustafa Kemal'in Vatan ve Hürriyet Cemiyeti) cemiyetler kurulur meşrutiyetin yine ilanı için. (Mustafa Kemal 31 Mart olayına kadar İttihatçılarla birleşecek, sonra ordunun siyasete karışmasının tehlikesini anlayıp ayrılacak)
-İngiltere ve Rusya bu arada Reval Antlaşması imzalar, ama padişah tepkisiz, haliyle aydınlar tepkili=Meşrutiyet ilan edilir. Ama yeni bir anayasa düzenlenmez. Onun yerine padişahın keyfi meclisi kapama yetkisi sınırlandırılır, yasa önerme yetkisi meclise de sunulur, padişahın veto yetkisi 2'ye düşer ve yargıyı etkileme imkanı da azaltılır.
Gelişmeler: Tarımsal üretim için Ziraat Bankası ve Memleket Sandıkları, yeni siyasi partiler (İttihat ve Terakki, Hürriyet ve İtilaf, Ahrar), Osmanlıcık, Türkçülük, Turancılık fikir akımları
-31 Mart Ayaklanması: Rejim değişikliği için gerici ve yobazların çıkardığı isyan. Ahrar partisi ve İstanbul basını destekler. İttihatçilerin Hareket Ordusu bastırır. II. Abdülhamit yerine V. Mehmed (Reşad)geçer.
-Bab-ı Ali Baskını: Londra Konferansı kararlarına İttihatçılar tepki duyup yönetime el koyar.