2 Nisan 2012 Pazartesi

GEÇMİŞ OLSUN

İyisiyle kötüsüyle bu seneki YGS'yi de atlattık. (Şahsi konuşursam bir hayli fena bir halde)
Kötü geçirenler için müjde. İşin aslı LYS diyorlar.
Sınavı iyi geçenler için de tebrikler.
Herkes için hayırlısı neyse o olsun.
Eğer bu blog'un yardımı dokunduysa ne mutlu bana.

14 Mart 2012 Çarşamba

YAYGIN MALZEMELER

Kireç taşı:CaCO3
Kireç taşı+ısı-->CaO+CO2
CaO+H2O-->Ca(OH)2+ısı
Ca(OH)2:sönmüş kireç
Kireç+kum=harç
Kireç yapıştırıcı özelliğe sahip. Bu yüzden kumla karışınca harç oluyor. Tuğla yapımında da kullanılır.
Sönmüş kireç havayla temas edip (CO2 ile) sertleşir ve kireç taşı olur. Suya dayanıklı hale gelir.
Kil+Kireçtaşı=çimento
Çimento+kum+kireç=sıva
çimento+su+agrega=beton

CAM
Yapısında her silisyum atomu 4 oksijen atomuyla kovalent bağlanır. (kuvvetli kovalent) Düzensiz ve büyük molekküleri var.
Ca,K,Mg,Na da cam yapısında bulunur
Sodakalsik camı:elektrik ampülü, floresan ampülü,pencere camı
Kurşun camı (kristal cam): Zararlı ışınlardan korunma,ayna,süs,optik araç
Borosilikat camı:Laboratuvar,cam mutfak eşyası,astronomik ayna,optik araç. Isıya dayanıklı
Alimünosilikat camı:termometre,yanma tüpü,alevle temas eden her cam
Silis camı:Mikrop öldürücü lamba,UV lambası
Cam mozaik:Duvar ve döşeme kaplama
Cam köpüğü:Isı yalıtımı
Lamine cam:Kurşun geçirmez

Sadece HF ve bazı bazik çözeltiler camı etkiler.Camın dayanıklılığını artırmak için kireci artırılır.
Buzlu cam içinde CaF2 veya kemik sütü var
Dışarıdan içeriyi göstermeyen camlarda Ag var.

PORSELEN VE SERAMİK
Metal+ametal=seramik. anorganik. Kil, kaolen vb maddeler yüksek ısıda pişer.Pişmiş toprak.
Cam,tuğla,kiremit,fayans,porselen seramik grubuna girer.
Kili, sulu aliminyum silikat oluşturur.
Porselende gövde ve sır var.Işığı geçirir, suyu geçirmez. Ham maddesi kil,feldspat,silikat. Sağlık ürünlerinde feldspat çok. Porselen renksiz.
Seramiklerse gözenekli;suyu geçirir. Yüzeylerinde sırlama yok.Işığı geçirmez. Silikat,alüminat,su,metal oksit içerir.
Sırlamada metal oksit kullanılır.

BOYA
Örtücü,renkli,havaya dirençli,yıkanabilen,parlak,metal aşınımına karşı dayanıklı.
Çözücü, bağlayıcı,örtücü ve renklendiriciden oluşur.
Çözücü (inceltici): Uçucu kısım.Plastik boyalarda inceltici sudur.
Bağlayıcı:Pigment ve dolgu maddelerini bağlar. Su bazlı boyaların bağlayıcıları plastik, yağlıların yağdır.
Örtücü ve pigment (renklendirici):Suda çözünmez, yağda çözünmez ya da az çözünür, ışık ve havadan etkilenmez, örtücüdür.

ALAŞIMLAR
Altın,gümüş vb metaller yumuşak.
Bakır kolay aşınır.
Alaşımın amacı: Kullanışı artırmak,maliyeti düşürmek,dayanıklılığı artırmak


TEMİZLİK MALZEMELERİ

SABUN

Trigliserit+Kuvvetli bazın
Uzun zincirli karboksili asitlerin sodyum veya potasyum tuzları
Sodyum stearat
Sert sabunda bulunan:Na,Al,Ca,Mg,Ba,Li,Zn,Pb,Co,Cu

Yağ+su-->Gliserin+Yağ asidi
Yağ asidi+NaOH-->sabun

Hayvansal yağ serttir ve kolay çözünmez
Bitkisel yağ yumuşaktır ve bol köpüklüdür
Kireç ve sud kostik benzer maddeler
KCl arap sabununda kullanılan tuz
Silikat ve talk verimi artırır
Sodyum perkarborat sabun tozudur

Deterjan sert sularda bile köpürür. 
Lauril alkol+Sülfürik asit-->Lauril hidrojen sülfat-->bazla tepkime-->Sodyum lauril sülfat:deterjan
Toz deterjanlarda ayrıca köpük artırıcı,yapıcı ve düzeltici de var

Kuru temizleme:Kiri su yerine benzin ve trikloretilenle temizler

Sabun ve deterjanlar temizleyici ve dezenfektandır. Hidrofil ve hidrofob uçları vardır
Deterjanların çoğu yapısında benzen bulundurur. (alkil benzen sülfonat)
Deterjanlar sert suda bile temizler
Sabun çevreyi deterjandan daha az kirletir
Deterjanlar genelde klor veya boraks türü ağartıcılar taşır

ÇAMAŞIR SODASI

Sularda sertlik yapan iyonları çöktürür;sert sularda kullanılabilir.
Suda çözününce sabunlaşır. Yani soda da yağı temizler.

ÇAMAŞIR SUYU

Yükseltgenme yoluyla ağartır.
Mandırada, su sağlayan ünitelerde, gıda temizliğinde, ev işlerinde,hastalıklardan korunmada,yara tedavisinde kullanılır.
Klorlu ve oksijenli çamaşır suları var. 
Çamaşır sularının tamamı oksitleyici değildir. Oksitleyenler hücre zarındaki proteinleri parçalar.
Amonyaklı temizleyicilerde çamaşır suyu kullanılırsa zehirli klor gazı çıkar
Çamaşır suyuyla tuz ruhu,kireç sökücü vb asitler kullanılmamalı

Kireç:sert su
kireç sökücü:HCl
Yağ sökücü:NaOH
Lavabo açacağı:NaOH,KOH
Tuvalet açacağı:H2SO4,HCl

KARIŞIMLARIN AYRILMASI

TANECİK BOYUTU FARKI


Ayıklama:heterojen katı-katı karışımların ayıklanması.Bor madenlerinde istenmeyen maddeler renge göre ayıklama yapan makinelerde ayıklanır. Kömür; taş,çamur vb. maddelerden ayrılır. Fe,Ni,Co ayırmak için mıknatıslama yapılır. Bu da ayıklamadır.
Eleme:Elek kullanılır.
Süzme:Çayı posasından ayırmak için süzgeç,haşlanmış makarnayı suyundan ayırmak için keygir,laboratuvarda süzgeç kağıdı kullanılır. Otomobillerdeki yağ filtresi. katı-sıvı, katı-gaz karışımı.Toz maskesi.
Diyaliz:Süzme yöntemi.Katı-sıvı heterojenler için. Katı çok küçükse önce santrifüjleme yapılır. Çöktürülen koloit katı sonra diyalizlemeye uğrar.




YOĞUNLUK FARKI


Buğday-saman
Süt-kaymak
Suda çözünmeyen iki katı arasına su
Ayırma hunisi
Çöktürme (traverten,sarkıt-dikit):fosfatın uzaklşatırılması
Aktarma (dekantasyon):şarap-potasyumbikarbonat, zeytin yağı-posa, altın-toprak ve su. Çökelek ağır,iri taneli ve kristal yapıda olmalı
Yüzdürme:Sudan hafif katı cevherler-->Cu,Pb,Zn,sülfürlü cevherler




ÇÖZÜNÜRLÜK FARKI(BİR BİLEŞEN ÇÖZÜLMELİ SADECE)

Salamura peynir-tuz
Tuz-kum
Tuz-şeker-su olmaz!
Şeker-tuz-etanol olur
Kristallendirme (deniz suyundan yemek tuzu)
Ekstraksiyon (özütleme,çekme):organik çözücü,çay,söğüt ağacından aspirin,şeker pancarından şeker,bitkiden yağ,topraktan tuz,iyot-sudan CCl4. Organik maddeler çözücü olarak kullanılır.


KAYNAMA NOKTASI FARKI
Buharlaştırma (sırf katı eldesi)
Basit damıtma (destilat sıvı adı)
Ayrımsal damıtma (petrol):İmbik (simya) ile gül yağı yapımı

KARIŞIMLAR

Emülsiyon: benzin-su, zeytinyağı-su, CCl4-su, mayonez
Aeresol: duman (katı-gaz),sis (sıvı-gaz)
Koloit:süt,renkli cam,boya
Vurgun olayı: dekompresyon
   -İnsan vücudu 1 atm basınca uyum sağlar. Suyun dibine gittikçe basınç artar. Kan basıncı ve kalp atışı da artar.   Bilinç bulanıklığı başlar. Su yüzeyine buradan hızla çıkılırsa kanda çözünmüş gazların çözünürlüğü hızla azalır.Damar tıkanıklığı, akciğer yırtılması, felç vb. hasarlar oluşur. 
Glikol suyun donma noktasını alçaltır,kaynama noktasını yükseltir.Bu yüzden kışın radyatörlere glikollü antifriz denen karışım konur.
Karışımların oluşup ayrılmasında bileşiklere göre daha az enerji değişimi olur.

KİMYASAL BAĞIN TARİHSEL GELİŞİMİ

1-Empedokles: Sevgi ögeleri çeker, nefret de iter.

2-Demokritos: Tüm maddelerin atomları aynı ama dış yapıları farklı

3-Aristo: Her madde atomu aynı ama farklı düzenlere girince farklı şeyler oluşuyor


KİMYANIN TARİHSEL GELİŞİMİ

1-Ateş bulundu

2-Demokritos: Atomlar sürekli hareket halindedir

3-Aristoteles: Madde toprak,su,hava,ateşten oluşur.

4-Madde altına çevrilebilir mi? Ölümsüzlük iksiri bulunabilir mi?

5-Lavoisier: Kütle korunur

6-Dalton: Belli elementlerin belli sayıda atomlarından bileşik oluşur

7-Avogadro: Dalton'un atom teorisiyle Gay-Lusaac'ın hacimlerin oranı kanunlarını birleştirir.STP'de eşit moldeki gazların hacimleri aynıdır.

8-Berzellius:Polimer,izomer,allotrop vb. kavramları bulur.

13 Mart 2012 Salı

BİLİM FELSEFESİ

ÜRÜN OLARAK BİLİM
a-Doğrulanabilirlik:Deney ve gözlemle doğrulanıyorsa dolaysız, araç ve gereçle doğrulanıyorsa dolaylı doğrulama
b-Yanlışlanabilirlik:Tek bir yanlışlanabilirlik bilimselliğin ölçütüdür.

ETKİNLİK OLARAK BİLİM
a-Kuhn:Her dönemin bilim anlayışı toplumsal değerlerden etkilenir.Paradigma ve bilim dönemi var. Paradigma bunalıma girince bilimsel keşifler başlar.Yeni bir paradigma oluşuncaya kadar bu sürer. Yenisinin daha kapsamlı olduğuna inanırlar.
b-Toulmin:Kuramlar sabit bir ilerlemeyle gitmez. Birbirleriyle yarış halindelerdir.

BİLİMSEL YÖNTEM
-Olgusal,nedensel
-Dinamik
-Mantıksal
-Genelleyici
-Nesnel
-Eleştirel
-Ön deyide bulunur

KLASİK BİLİM GÖRÜŞÜ
-Bilim nesnel. Ön yargısız
-Gerçeklik tektir, çokluk aldatıcı. Fizik tek gerçeği bulur
-Ön yargı bilim adamını önler.
-Bilgi birikimseldir.Eski çağ insanlarından daha çok şey biliyoruz.
-Yeni kuramlar eskilerinin eksiklerini giderir ve onu kapsar
-Zamanla bilim yetkinleşir.Mutlaka bugün bilemediğimizi yarın biliriz.

KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ
-Her bilim dış dünyayı farklı yönlerden ele alır
-Bilim birikimsel değil.Arada duraksamalar oluyor
-Her şeye yanıt bulunamayabilir
-Sosyal bilimler ihmal edilmemeli
-Bilimsel çalışmalar toplumsal yaşamdan soyutlanamaz
-Dil çok önemli.Bilimin konusu olguların kendisi olmalı

SİYASET FELSEFESİ

-Siyaset felsefesi devletin neliğini,kaynağını,yapısını,amacını inceler.
-Birey
-Toplum
-Sivil toplum:İstek,özlem ve haklarını devlete karşı koruyan devletten bağımsız özgür insanların örgütü
-Birokrasi:Kamu hizmetlerini yerine getiren elemanlar toplumu
-Devlet:Siyasal ve hukuksal yöntem mekanizması
-İktidar:Devletin egemenliği
-Meşruiyet:İktidarın yasallığa dayanması
-Demokrasi
-Özgürlük
-Egemenlik
-Hak
-Hukuk
-Yasa

TEMEL SORULAR
-İktidar kaynağı ve meşruiyet ölçütü ne?
-Egemenliğin kullanış biçimleri?
-Devlet niye var?
-İktidar ne?
-Bürokrasi gerekli mi?
-Sivil toplum ne?
-Temel haklar neler?

DEVLET DOĞAL BİR VARLIKTIR!
Platon:İnsan kendi kendine yetmez. Devlet insanı mutlu etmeli
Aristoteles:İnsan politik bir varlıktır.Ahlaki olgunluğa devletle erişilir.
İbn-i Haldun:Devlet insanları kötülüklerden korumalı,ihtiyaçları gidermeli.Otorite gerekli

DEVLET YAPAYDIR!
Hobbes:İnsan bencil doğar.Devlet olmazsa savaş olur.Bu yüzden devlet sözleşmesi şart.
Rousseau:İnsan aslında iyidir, ama özel mülkiyet onun özgürlük ve eşitliğini aldığı için; eski özgürlüğe kavuşmak adına toplum sözleşmesi şart.

İDEAL DÜZEN OLAMAZ!
Sofistler:Adalet, güçsüzlerin güçlülere kurduğu bir tuzaktır ve doğa kanunlarına aykırıdr.İdeal düzen doğal düzendir ve toplumsal kökenli bir düzen olamaz.
Nihilistler:Evren amaçsız. Devlet özgürlük kısıtlıyor.

İDEAL DÜZEN OLABİLİR!
Liberalizm:Kapitalist ekonomi. Bireysel özgürlük çok mühim. Locke ve Mill.
Sosyalizm:Liberalizme karşı. Devlet sömürmemeli. Özel mülkiyet kalksın. Engels.
Adaleti Temel Alan Yaklaşım:Liberalizmin olumsulukları sosyalizmin olumluluklarıyla giderilsin. Sosal hukuk devleti.

ÜTOPYALAR
Gerçekleşmesi İstenilen
   *İdeal Devlet:Platon--> Yöneticiler filozof olsun
   *Erdemli Şehir: Farabi--> Peygamber yönetici olsun
   *Ütopya:Thomas More-->Sosyalizm gelsin
   *Güneş Ülkesi:Campanella-->Devletin başında filozof rahip olsun.İnsanlar hakkını alsın
Korku Ütopyaları
   *Cesur Yeni Dünya:Huxley-->Bilim ve teknoloji aldı başını gidiyor
   *1984:Orwell-->propoganda beynimizi mahvediyor

BİREY-DEVLET
-Hobbes ve Machiavelli:Devlet bireyden mühim.
-demokrasi, özgürlük, hukuk devleti,insan hakları vb. artık bireyin değerini artırıyor. (Locke,Montesqiueu,Rousseau)

DİN FELSEFESİ

TEOLOJİ VE DİN FARKI
-Din felsefesi genel anlamda dini,teoloji belli bir dini konu alır.
-Teoloji belli bir dinin dogmaları kabul eder ve özneldir. Din felsefesi nesneldir.

DİN FELSEFESİNİN PROBLEMLERİ
-Tanrı var mı?
-Evren yaratılmış mı? Sonlu mu? Ebedi mi?
-Vahiy imkanlı mı? Tanrı ve insan arası iletişim nasıl olur?
-Ruh ölümsüz mü? Beden ölünce ruha n'olur?

TANRI VAR!
Teizm
Deizm:Tanrı var ama din yok. Tanrı evreni yaratmış,yarattığı gibi bırakmış. Aristoteles,Voltaire,Rousseau
Panteizm:Tanrı evrendir. Plotinus,Spinoza,Bruno

TANRI YOK!
Ateizm:Marx,Nietzche

TANRI VAR MI YOK MU BİLEMEM!
Agnostisizm:Protagoras,Huxley,Spencer

AŞKIN=TRANSCENDENTAL:ÜSTÜN OLAN (TANRI)
İÇKİN=İMMANENT:TANRININ EVRENİN İÇİNDE OLDUĞUNU DÜŞÜNEN GÖRÜŞ
KOZMOGONİ:EVRENİN OLUŞUMUYLA İLGİLİ MİTOLOJİK VE DİNİ ÖĞRETİ
KOZMOLOJİ:EVREN OLUŞUMUNU İNCELEYEN FELSEFİ VE BİLİMSEL ÖĞRETİ

SANAT FELSEFESİ

-Estetik;güzelin n'olduğunu sorgular.Doğadaki ve insan yaratısı güzeli konu edinir.
-Sanat felsefesi sadece sanat eserindeki güzeli ele alır.

SANAT VE FELSEFE
-Eser nasıl oluşur?
-Farkı ne?
-Güzel ne?

SANAT NE?
1-Taklit:Platon ve Aristoteles. İdealar dünyasının bir takliti olan nesneler dünyasının takliti; taklitin takliti sanattır (Platon-->mimesis)
2-Yaratma:Taklite tepki.Doğa mükemmel değil. Sanatçı mükemmel eserleriyle eksikliği giderir.Sanat özgürdür.Sanatçı özgün eserler çıkarır.
3-Oyun:Schiller. Oyun ve sanatta mutlak özgürlük,kaygılardan uzaklaşma vardır ve yarar güdülmez.

GÜZELLİĞİN KAYNAĞI NE?
-Güzel ve Hakikat:Platon'a göre bu ikisi eşdeğer. Kant hakikati bilgisel, güzeli duygusal algılar. Hegel için ikisi de doğru.
-Güzellik ve Gerçek
-Güzel ve İyi:Platon iyiye idea der ve güzelin kaynağı da oldur. Kant güzeli estetik, iyiyi ahlak ile ilgili görür.
-Güzel ve Hoş:Sadece Kant bu ikisini ayrı görür.Hoş bize yarar sağlayan, güzelse karşılıksız beğenilendir.
-Güzel ve Yüce:Güzel sınırlı,yüce sınırsız.

SANAT ESERİNİN NİTELİĞİ
Güzelliğin Nitelikleri:
   *İçsel: Düşünceyi yansıtabiliyorsa artar.Amacını gerçekleştirmeli.
   *Dışsal: Orantı, simetri,uyum (çoklukta birlik)

Sanat Eseri ve Nitelikleri:
-İnsan yaratısı
-Özgün
-Yarar amacı gütmez
-Öz ve biçimde denge
-Kişisel
-Evrensel
-Kalıcı

ORTAK ESTETİK YARGILAR
YOK:Croce. Özneldir estetik yargı
VAR:Kant.

ETİK

AHLAK FELSEFESİ
-Genel-geçer değil.
-Ahlaki eylemin amacı ne?
-Ahlaki eylemlerde özgür müyüz?
-Ahlaklı olmaya doğamız uygun mu?
-Evrensel ahlak yasası var mı?
-Niteliği ne?
-Neden sorumlu olmalıyız?
-İyi,kötü,vicdan,erdem ne?
-Ahlak yasası:Genel geçer kurallar
-Ahlaki karar:Ahlak yasasına özgür iradeyle uymak
-Ahlaki eylem:Ahlak yasasına uyan eylem

AHLAKİ EYLEMDE ÖZGÜR MÜYÜZ?
Determinizm:Değiliz
Fatalizm:Değiliz
İndeterminizm:Sınırlayan bir şey yok bizi.Özgürüz
Liberteryelizm:Kural yok.Özgürüz
Otodeterminizm:Kişisel olarak özgür olabiliriz.Ahlaki olarak özerkiz.

EVRENSEL AHLAK YASASI YOK!
Hedonizm:Epikuros, Aristippos.Haz veren iyidir. Manevi hazlar maddi hazlardan üstündür.
Egoizm:Hobbes.Doğmız gereği benciliz. Kendimizi sever ve koruruz.
Anarşizm:Siyasal ideoloji. Birey en yüksek değerdir.Amaç istediğini yapmak ve kişiliğini geliştirmektir.
Nietzche:Ahlakın tanrısı öldür.Ahlak yasası güçsüzler içindir.Köle ahlakıdır.Yaratıcılık ve özgürlük en mühim şeyler.Üst insan olmak için kendi değerlerini kendin üret
Sartre:İnsan kendini yaratır.İsan önce var olur, sonra özünü belirler. Eylemleri kendi kararıdır.

EVRENSEL AHLAK YASASI VAR!
1-Öznel Özellikler
Utilitarizm:Eylemin sonuçlarının iyi olması,ahlaki olduğunu gösterir.
Sezgici Ahlak (Henri Bergson):Açık ahlak sezgi ahlakı;özgürlük ahlakı, kapalı ahlak toplumdan topluma değişen akla dayalı ahlaktır.İyiyi sezgi belirler.
2-Nesnel Özellikler
Sokrates:Erdem bilgi demektir. Mutluluk kaynağı bilgi.
Platon:İdea mutluluktur. İdealarda hiyerarşi vardır ve en üst tabakası "iyi"dir. Dünya hazlarında uzak dur.
Aristoteles:Mutluluktan geçen yol orta yolu bulmak
Farabi:İnsan hem iyilik hem kötülüğe yatkın.Eğitim ve akıl şart.Tanrıya uygun eylem iyidir.
Spinoza:İnsan doğanın parçasıdır. Tutku insanı kötüye,akıl iyiye götürür.İnsan kendini Tanrı yasalarına bırakırsa mutlu olur.
Kant:Ödev ahlakı. İyi niyetle yapılan iyidir.

ANADOLU'DA AHLAK
Mevlana:Aşk ve sevgi diyarı! İnsanda iyilik de kötülük de var.Akıl ve imanla tutku ve kötülüğe karşı koyan değerlidir.
Yunus Emre:Aşk ve sevgi! İnsan Tanrının yansımasıdır. Kendini bilmek tanrıyı bilmektir.
Ahmet Yesevi:Her şey ilahi aşkın tecellisi. Karşılıksız ve gönülden sev. İnsan evrenin özü.
Hacı Bektaş Veli:Halkı sevmek hakkı sevmektir.

ANTİMORAL:AHLAK KARŞITI
AMORAL:AHLAK ALANININ DIŞINDAKİ TUTUM

ONTOLOJİ

GERÇEK VAR OLAN:İnsan bilincinden bağımsız var olur.
SOYUT VAR OLAN:Tanrı,süpermen...
OLANAK OLARAK VAR OLAN:H2O, deniz kızı (somut veya soyut iki varlığın birleşmesiyle)

FELSEFE AÇISINDAN VARLIK
-Bütündür
-Somut,soyut,olanak olabilir
-Nihilist olarak da konu olabilir
-Statik veya dinamik olarak ele alınabilir
-İdea,madde,oluş olarak ele alabilir

BİLİNÇ AÇISINDAN VARLIK
-Parçalara böler.
-Nedensellik ilişkisiyle ele alır.
-Tartışmasız vardır

VARLIK VAR MI?


Nihilizm:Yok
   *Gorgias
   *Nietzche: Değer ve normlar insanı köleleştirir
   *Taoculuk:Tao görülmez, hissedilmez; sadece mistik yaşantıyla kavranır
Realizm:Duyusal olarak varlık var

VARLIK NİCELİĞİ


Monizm:Varlığın geist olduğunu düşünen Hegel.
Düalizm:Varlığın birbirine indirgenemeyen iki tözden meydana geldiğini savunan Descartes (ruh ve madde)
Plüralizm:Evrenin ana maddesinin ateş,hava,su,toprak olduğunu savunan Empedokles

VARLIK NİTELİĞİ


Varlık=Oluş
   *Herakleitos: Arkhe olan ateş dışındaki her madde sürekli oluş halinde. Her değişim logos (akıl) ile olur
   *Whitehead:Dünya sürekli yenilenir (yaratıcılık). Tanrı somutlaşma ilkesidir.
Varlık=İdea
   *Platon: Nesneler ve idealar dünyası var. Asıl varlık idea.
   *Aristoteles: İdealar nesne içindeki "öz"dür. Varlık için 4 neden--> maddi, biçimsel,fail (tetikleyen),final
   *Farabi: Zorunlu varlık Tanrı.
   *Hegel: Diyalektik idealizm. Varlık bilincine varınca tin olur ve kültür dünyasında kendini gerçekleştirir.
   *Berkeley: Varlık algılanmaktır. Algılayanla sınırlı ve öznel gerçeklik
Varlık=Madde
   *Demokritos:atom
   *Hobbes:Her şey cisimdir ve temel özelliği harekettir.Doğal nesne,insan eseri nesne ve sözleşmeye dayalı devlet,hukuk ve ahlak vb. nesneler var.
   *LaMettrie:İnsan makinedir.Hayvanın gelişmiş versiyonu.
   *Marx:Hegel'in diralektik idealizmini tersinden okur ve diyalektik materyalizm diye yutturur.
Varlık=Madde+Ruh
   *Descartes:Tanrı sonsuz töz,ruh ve madde sonlu töz.
Varlık=Monist
   Spinoza:Panteist. Varlık=evren
Varlık=Fenomen
   *Husserl:Görünen şey. Saf bilinç

ÇAĞDAŞ VARLIK FELSEFESİ


Yeni Ontoloji:Varlık bilgiden önce gelir. Deneysel temellere ve bilimsel bağdaştırmaya dayanmalı
   *Hartmann
Çağdaş Felsefe
   1-Engzistansiyalizm:Varoluş özden önce gelir.İnsan özgür.
   2-Analitik Felsefe
   3-Pragmatizm
   4-Post-Yapısalcılık (Yapı-Bozucu Felsefe):Göreceliği savunur.Akılcılığı eleştirir.
   5-Hermeneutik (Yorumlama) Felsefesi:Her okuma bir yorumdur.Her anlama da yorumdur. Tarihselciliği savunur.
   6-Post-Modern Felsefe:Kalıcı ve tek gerçek yok.Akıl ve bilimi eleştirir.Anti-rasyonel.

KOZMOS:KAOSTAN KURTULMUŞ EVREN
TÖZ:KENDİSİNDEN BAŞKA BİR ŞEYE İHTİYAÇ DUYMAYAN ŞEY



EPİSTEMOLOJİ

BİLGİ OLUŞUM SÜRECİ
-Bilen ve bilinen arası bağ:bilgi aktları 
-Özne:bilen
-Nesne:Bilenin yöneldiği
-Obje:Bilgi konusu,özne bilgisinden bağımsız
-Algı aktı:Çevremizi tanımamızı sağlar
-Düşünme aktı:Soyut kavramları bilmemizi sağlar
-Anlama aktı:Yapılanın neden yapıldığını anlamamızı sağlar
-Açıklama aktı:Gerekçe ve dayanak sunar

BİLGİ TÜRLERİ

Empirik Bilgi:Olayların nedenini açıklamaz.Hayatımızı kolaylaştırır.Yöntemsiz.Tesadüfi.Deneyim veya kültürel aktarımla elde edilir.Sistemsiz.Tutarlılık yok.Öznel.Genel geçer değil.Sebep açıklamaz.Sezgisel.

Dinsel Bilgi:Bilgiye ulaşma yolu iman,inanç,vahiy.Dogmatik.İlahi.Kuralcı.Metafiziksel. Felsefe gibi evreni anlayıp açıklamaya çalışır.

Teknik Bilgi:Nesnelerin şeklini değiştirip yararlı hale getirir.Pratik.Araştırma yöntemi ve bakış açısı bilimle aynı.Doğaya egemen olmamızı sağlar.Sonuçları bilimden daha az kapsamlı.Evrensel.Yarar amacı güder.

Sanat Bilgisi:Hazza ulaşma amacı var.Yaratıcı.Öznel.Ürünler tek ve orijinal ve somut.Amaç güzele ulaşmak.Evrensel.Güzellik ve beğeni geliştirir. Felsefe gibi yorumlama ve anlama çabasında.

Bilimsel Bilgi:Nedensel.Sistemli.Tutarlı.Genel-geçer.alanı geniş. Yığılgan (ilerler).Deney-gözlem. Kesin sonuç. Var olanı parçalara böler.
   İnsan(Toplum) Bilimleri:Tümevarım yöntemi kullanır. Sosyoloji,psikoloji,antropoloji,tarih,siyaset
   Formel (İdeal) Bilimler:Tümdengelim yöntemi kullanır.Matematik,mantık
   Doğa (Pozitif) Bilimler:Deney-gözlem ve tümevarım yöntemi kullanır.Fizik,kimya,bio
   Tümavarım:Endüksiyon-->Genelleme
   Tümdengelim:Dedüksiyon-->Sonuç çıkarma

Felsefe ve Bilim:Akıl ve mantığa dayanır.sistemli ve tutarlı.Evrensel.Meraktan doğar.Amaç doğruya ulaşmak.Eleştirel.Yaratıcı.Temellendirir.

BİLGİ FELSEFESİ VE TEMEL PROBLEMLERİ
Doğruluk (Hakikat):Düşüncenin gerçekle uyuşması
Gerçeklik (Realite):Zihnin dışında bağımsız olarak var olan.Duyuyla algılanan.
Temellendirme:Dayanak ve gerekçe bulma
-doğru bilgi var mı?
-Bilgi tamamen akıl ürünü mü?
-Gerçeği verir mi?
-Sınırları ne?
-Kaynağı ne?
-Ölçütü ne?
-Değeri ne?

BİLGİNİN İMKANI PROBLEMİ

1-Bilgi Mümkün Değil!
-Setisizm:Doğru bilgi imkansız.Bilginin doğruluğu ve yanlışlığı aynı anda kanıtlanabilir.Nesnelerin özü hakkındaki yargılardan kaçının
-Sofistler:İnsan her şeyin ölçüsü (ilk rölativist:Protagoras).Hiçbir şey yok,olsa da bilinemez,bilinse de aktarılamaz. (ilk nihilist:Gorgias). Anarşistler. doğru bilgi mümkün değil derler (ilk septikler). Bilimsel bilginin gelişmesine engel olurlar

2-Bilgi Mümkün!
-Rasyonalizm:Kaynağı akıl.Gerçek bilgi değişmez, doğuştandır.Bilginin mükemmeli matematiktir (tümdengelim). Doğa ve akıl arasında uyum var. Duyusal ve deneyimsel bilgiye kuşkulu bakarlar.
   *Sokrates: İroni ve maiotik (bilgi doğurtma) yöntemi kullanır.. doğarken unuttuğumuz bilgiyi anımsatır.
   *Platon:Nesneler dünyası (duyulara dayalı bilgi-doxa-,hareketliioluş ve bozuluş halindeki yaşam;yanıltıcı ve taklit dünya) ve İdealar dünyası (felsefi bilgi-episteme- ve kesin bilginin olduğu dünya) diye ikiye ayırır.
   *Aristoteles: Platon'a karşı. Var olanlar gördüklerimizdir.İdealar da gördüklerimizin içindeki öz, formdur. Doğuştan bilgi yok. Pasif (deney ve gözleme dayalı) ve aktif (pasifi dönüştüren) akıl bilgiyi oluşturur.
   *Farabi: Duyu, akıl ve nazar
   *Descartes:Akıl ve bilinç. Modern felsefe kurucusu. Tanrı aldanmaz ve aldatmaz.
   *Hegel:Akla uyan gerçektir.Deney ve gözleme başvurmadan sırf akılla doğru bilgiye ulaşılır. Diyalektik idealizm (tez,antitez,sentez--> karşıtlıklar aşılarak süreç ilerler)
-Empirizm (Deneycilik):Duyum ve deney. Akılcılığa tepki.Doğuştan bilgi yok.Fizik bilimdir (tümevarım)
   *Locke:zihin başta boş levha; dış ve iç deneyle dolar.
   *Hume:Zihnimizde duyumlarla algıladığımız izlenimler ve bunların sindirdiğimiz fikirler var.Her A olayı B olayının nedeni olmak zorunda değil (nedenselliği eleştirir). Alışkanlık yanıltıcıdır. Tümevarım yetersizdir.
-Sensualizm:duyum. Berkeşey ve Condillac
-Kritisizm:Akıl ve deney
   *Kant:Bilgi deneyle başlar ama akılla devam eder. Zihinde apriori olarak 12 kategori var.
-Entüisyonizm:Bilgiye sezgiyle ulaşılır. Akıl ve deney gereksiz.
   *Gazali:Kalp gözü (sevgi)
   *Bergson:Sezgi zekadan üstün. Çünkü o bütünü parçalamadan apaçık bir şekilde yakalar.
-Pozitivizm:Deney ve gözlem
   *Comte:Felsefe metafizikten kurtulmalı. Evren ortaçağ sonuna kadar dinle açıklanmış (teolojik aşama). Fransız İhtilali'ne kadar doğa üstü kavramlarla açıklanmış (metafizik aşama), ama artık gözlem ve deney çağı (pozitif aşama)
-Analitik (Çözümleyici) Felsefe:
  *Mantıkçı empirizm:Doğruluğu test edilebilen bilgi
  *Wittgenstein:Dille ifade edilemeyen şeyler saçmadır
-Pragmatizm:Doğru olan faydalıdır
   *James:Doğru düşünce etkili düşüncedir.
-Enstürmentalizm:Bilgi alet gibi hayatı kolaylaştırmalı
   *Dewey
-Fenomentoloji:Nesnelerin özü bilinebilir
   *Hussel: Paranteze alırsak öze kavuşuruz, geriye sadece saf bilinç kalır.

ANTİNOMİ:AKLIN ÇÖZEMEDİĞİ PROBLEMLER
APRİORİ:TECRÜBEYE DAYANMAYAN BİLGİ
APOSTERİORİ:TECRÜBEYE DAYANAN
EPOKHE:YARGILAMAMA TAVRI (SEPTİKLER)
FENOMEN:KANT'A GÖRE DUYULARLA ALGILANIR
NUMEN:FENOMENLERİN ARKASINDAKİ MUTLAK GERÇEKLİK (KANT)
TİN (GEİST): HEGEL'E GÖRE BİLİNÇLİ VARLIK

FELSEFEYLE TANIŞMA

-Üzerinde uzlaşılabilecek bir anlamı yoktur.
-Kant: "Felsefe değil, felsefe yapmak öğrenilir"
-Felsefe amacı:Yeni ve özgün bir bakış açısı ortaya koymak, yeni sorular ve yanıtlarla alanını genişletmek

ANLAMI
-Erdemli ve mutlu yaşama
-Sokrates:Neyi bilmediğini bilmek
-Platon:Düşünsel bir çalışma
-Aristoteles:Evrenin düzeni karşısındaki şaşkınlık
-Epiküros:Mutluluk için tutarlı eylemsel sistem
-İbn-i Sina:Hakikate hakim olmak
-Spinoza:Genelleştirilmiş matematik
-Hobbes:Doğru düşünmek
-Locke:Duyumlarımızla gerçek evreni tanımlamak
-Kant:Haklılığını kanıtlamak için yapılan düşünsel bir etkinlik
-Descartes:Felsefesiz yaşamak gözü kapalı yaşamaktır
-Bacon:Deney ve gözlem
-Hegel:Hakikat ve zihne inanç
-Nietzche:Aklın sınırlarını kavramak

NİYE FARKLI TANIMLARI VAR?
-Her çağın koşulları ve bilgi birikimi farklı
-Çeşitli konularla ilgileniyor
-Metafizik var işin içinde
-Jaspers:"Felsefe yolda olmaktır, felsefe yersiz yurtsuzdur;evine asla ulaşamaz. Hep eksik kalmakla yazgılı"

NİYE ANTİK YUNAN'DA DOĞDU?
-Ticaret yolları üstünde
-Refah
-Demokrasi
-Doğayı açıklarken doğal nedenlere başvurur
-Dinsel ve mitolojik açıklamaları reddeder

FELSEFİ SORULAR
-Merakla başlar
-Sorular daha önemli
-Öznel
-Nedir ve niçinle uğraşır,nasılla uğraşmaz
-Düşünseldir,eylemsel değil
-Var olanı bütün olarak ele alır
-Evrensel
-Kesin yanıt yok

VARLIK FELSEFESİ:ONTOLOJİ
-Varlık var mı?
-Varlık nedir?
-Arkhe nedir?
-Varlığın kökeni ne?
-Değişken mi? Bir mi? Çok mu?

BİLGİ FELSEFESİ:EPİSTEMOLOJİ
-Bilgi ne?
-Kaynağı ne?
-Ölçütü ne?
-Değeri ne?
-Doğru bilgi mümkün mü?

DEĞER FELSEFESİ:AKSİYOLOJİ
-Ahlak felsefesi veya etik
-İyi ne?
,Evrensel ahlak yasası var mı?
-Ahlaki eylemlerde özgür müyüz?
-Ahlaki eylemin amacı ne?
-Ahlak yargısının niteliği ne?

ESTETİK:Güzeli konu edinir
-Güzel ne?
-Ortak estetik yargı var mı?
-Doğadaki ve sanattaki güzel aynı mı?
-Güzelle doğru veya güzelle iyi arasında ilişki ne?
-Estetik ölçüt var mı?

FELSEFENİN İŞLEVİ
-Disiplinli düşünme
-Eleştirel bakış açısı:Otoriteyi eleştirir
-Bütüncül yaklaşım
-Bilme arzusuna yanıt
-Bilimlere tutarlılık sağlar
-Bilim,etik,sanat alanlarında çözümleme yapar
-Temel hak ve özgürlükler,demokrasi,anayasa,eşitlik,özgürlük,barış vb evrensel konulara katkı sağlar
-Bilinçlenme,anlama,merak,hayretin doyurulması
-Değerleri irdeletir
-Düşünce tarihini öğretir
-Kendimizi tanıtır
-İlkeli hayat
-Ön yargılarımızı çürütür.Ufkumuzu açar
-Hoşgörü verir.
-İdeolojilere kaynaklık eder

NİTELİKLERİ
-Sorular yanıtlardan mühim
-Akla ve mantığa uygun
-Öznel
-Temellendirir
-Evrensel
-Eleştirel
-Çözümleyici,kurucu
-Refleksif:Düşünce kendi üzerine tekrar yönelir (Kant)
-Dogmatik değil
-Küçülatif (ilerleme yok)
-Normatif
-Sistemli ve tutarlı
-Nedenselliğe dayanmaz
-Kesin sonuç yok
-Deneye dayanmaz
-Bütünleştirici ve birleştirici
-Kendini yeniler
-Yaratıcı
-İnsani bir etkinlik

HİKMET BİLGİSİ
-Kaynağı insan değil,ilahi
-Bilgi ve hakikatin asıl kaynağını bilmek. Varlık aleminin tüm inceliğini bilmek
-Bildiklerini hayata taşımak
-Konuşanın dediğini doğru anlamak
-Her şeyi yerli yerine koymak
-Doğru ve yanlışı ayırt etmek
-Ahlaklı olmak
-Uyumlu davranışta bulunmak
-İlkeli yaşamak
-Tanrının emirlerini doğru anlamak
-Etkileyen,düşünen,yön veren özne olmak
-Adil olmak
-Tanrısız yaşamamak
-Olayların perde arkasını görmek
-Dünya-ahiret dengesini muhafaza etmek
-Felaketi saadete çevirmek
-İyilik ve güzellik sahibi olmak
-Düşünceden korkmamak
-Tevhidi (birlik) yaymak
-Sorumluluklarını unutmamak
-Peygamber mesajlarını doğru anlamak
-Bütüncül bakmak
-Karanlığın önlenmesi

FELSEFE-DİL
-Felsefe akıl ve dil ile varlığı açıklar.Birtakım önermeleri dile getirir.

AKADEMİ:PLATON'UN FELSEFE OKULU
LİSE:ARİSTOTELES'İN FELSEFE OKULU

23 Şubat 2012 Perşembe

İKLİM TİPLERİ


Ekvatoral iklim:Günlük ve yıllık sıcaklık farkı az.Konveksiyonel yağışlar var. Bitki örtüsü yıl boyu yeşil kalan yağmur ormanları.

Tropikal-Subtropikal-Savan iklimi:Düzensiz yağış rejimi.Maksimum yağış yaz.Konveksiyonel yağış. Sudan,Çad,Moritanya,Venezuella,Kolombiya,Peru,Bolivya

Muson:Düzensiz yağış rejimi (6 ay yaz, yağış bol) Muson rüzgarları etkili.Dünyanın en fazla yağış alan yeri Hindistanın kuzeydoğusundaki Çerapunçi. Orografik yağış. Yazın yeşeren geniş yapraklı muson ormanları bitki örtüsü.

Çöl:Sıcaklık farkı çok.Konveksiyonel kökenli sağnak yağışlar.Kurakçıl ot ve kaktüsler var.

Akdeniz:Yazın sıcak ve kurak,kışın ılık ve yağışlı.Cephe yağışı (max kış). Kızılçam ve kızılçamların tahrip edilmesiyle oluşan maki bitki örtüsü.Orta Şili, Afrika güneyindeki Kap bölgesi ve G Avustralya'da da görünür.

Okyanusal iklim: Batı rüzgarları ve sıcak su akıntıları sayesinde.Alçak yerlerde geniş yapraklı ve yüksek yerlerde iğne yapraklı ormanlar bitki örtüsü.

Step:Düzensiz yağış rejimi.(maksimum ilkbahar)Bozkır bitki örtüsü. Ilıman ve sıcak kuşakta karaların içinde

Karasal iklim:Düzensiz yağış rejimi (maksimum ilkbahar) Tayga bitki örtüsü. Sibirya,Kanada,D Avrupa

Tundra:Yosun ve otlardan oluşan tundra bitki örtüsü.İskandinavya,Kanada kuzeyi,Sibirya kuzeyi,Grönland kıyısı

Kutup:Bitki örtüsü yok.Grönland içi, Antarktika, Kutuplar.

18 Şubat 2012 Cumartesi

POLİMERLEŞME

-1933:Gibson Fawcett keşfeder (polieteni kazara bulurlar)
-Polieten: Kolay şekillenir, dayanıklı, elektrik yalıktanı
-Polimerler: PVC (yapay deri),PS,PTFE (teflon), PET,naylon vb.
-Alkenlerin ikili bağlarından zayıf olanı birbirine bağlanarak tek çeşit monomerlerden oluşturulabilir.
-İki farklı monomerin birleşerek küçük bir yapının ayrılmasıyla gerçekleşen polimer tepkimesi=kondenzasyon polimerleşmesi (dehidrasyon vb)
-PVC: Yapay deri
-Poliüretan: sünger doku
-Polietilen:Poşet
-Poliester:Kumaş,şişe
-Katılma polimerleşmesi yapanlar: PVC,PS,PTFE,PET...

YAPAY MALZEMELER
-Termoplast (ısıl-yumuşar) maddelerin ilki PVC:su geçirmez
   *Kalınken sert:oluk,oyuncak,perde kornişi yapımı
   *İnceyken esnek:kablo ve döşemecilik
-Poliakrilik plastiklerin en önemlisi:pleksiglas (uçak kanopileri)
-naylon: kuvvetli,esnek,emici değil

HİDROLİZ
-Sindirim
-Sırf polimerde değil; örneğin etil asetat molekülünde de olur.
-Poliamidin parçalanması

POLİMERLERİN KULLANIM ALANLARI
-Yapay ipek: poliakrilonitril
-Fotoğraf filmleri:Polikarbonat (eskiden polyesterdi=
-Gözlük camı: polikarbonat (organik cam), kontak lensler (polimetilmetakrilat)
-Su tesisatı:PVC (ısı yalıtımı, su geçirmez)
-Lekeye dirençli halı:Politetrafloroetilen

KAUÇUK
-G Amerika,Malezya vb. yerlerdeki ağaçlar kesilirse lateks sıvısı akar, bunda kolloidal şekilde dağılmış kauçuk taneleri bulunur.
-Formik ve asetik asitle sıvı çöktürülür, kauçuk damıtılır ve polimerleştirilir (Na katalizör)
-Charles Goodyear tesadüfen kükürt-kauçuk'u ısıtarak elastik ve ısı yalıtımına sahip bu maddeyi bulunur. Bu işleme bugün vulkanizasyon denir.

KİMYASAL DEĞİŞİMLER

KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLER

-Kimyasal değişimler sonucu maddenin kimlik özelliği değişir.
-Maddenin tepkimeye girdiği koşullar kimyasal özellikle ilgili. Özellikleri şartlara bağlı değişebilir.
-Fiziksel hal,yoğunluk,erime noktası,kaynama noktası,renk vb. fiziksel özelliklerden (5 duyu organıyla algılanabilir)
-Kimyasal tepkimelere dayalı kimlik değişimleri elektron alışverişi temelinde açıklanır.

KİMYASAL TEPKİMELERDEN NOTLAR
-Altın ve CO2 Oksijenle tepkime vermez. Altın asitle de tepkime vermez. Çünkü asal metaldir.

LPG VE DOĞAL GAZ ARASINDA NE FARK VAR?
-LPG doğal gazın aksine havadan ağır. Enerjisi de daha fazla. Ekonomik taşımacılık için ideal.

ELEKTROLİZ
-Maddelerin elektrik enerjisi kullanılarak bozunması
-Elektrolizle kaplama güzel görünüm ve dayanıklılık kazandırır. Önce çelik dolmakalem katota bağlanır ve elektrolitin (Bakır süyanür) içine koyulur, sonra ilk olarak Ni kaplamayla kaleme parlaklık ve dayanıklılık kazandırılır; son kat da altından olur.

TEPKİME TÜRLERİ
KİMYASAL TEPKİMELER:Yanma,çökelme,asit-baz,redoks
Yanma:Yanıcı madde,hava,tutuşma sıcaklığı gerekir.Havadan yoğun ve oksijenle tepki vermeyen maddelerle CO2 tepkimeye girerse yanma durur.
-Mum, C ve H içeren bileşiklerin karışımıdır.Buhar havadaki oksijenle yanır. Alevin sarı kısmını C parçacıkları oluşturur. Gaz halindeki C tanecikleri yapıştığı yere is yapar.
Çözünme-Çökelme:Pamukkale travertenleri,sarkıt, dikit, deniz suyundan Mg eldesi
-Moleküler çözünme:Şeker ve etil alkol
-İyonik çözünme:NaCl vb
Nötrleşme (asit-baz):
-Bal arısının insanı sokunca verdiği salgı asidiktir sodyum bikarbonat (yemek sodası) veya amonyakla acısı diner.
-Eşek arısının salgısı baziktir; sirkeyle acısı diner.
-Tuzları ayırt etmek için metil oranj kullanılır: Asitle kırmızı, bazla sarı, nötr ortamda portakal rengi verir.
Redoks
-Pilde olur.
-İndirgenme ve yükseltgenme birlikte yürür.
-Hidrojen alan madde indirgenir (margarin)
-Hidrojen veren madde yükseltgenir (yiyeceklerin bozulması)
-H2O2 hem indirgen hem yükseltgendir.
-Redoks, ağartmada kullanılır (giyim ve gıda). Ayrıca polimerleşme reaksiyonui sudan Fe uzaklaştırmada da kullanılır.
-Oksijen: Tıp ve kaynakçılık
-Klor:Ağartıcı ve dezenfekten
-H2O2:tıp ve boyacılık
-Potasyum per manganat: renk giderici ve dezenfekten
-Adaçayı ve biberiye büvutta yükseltgenme oluşmasını önler (antioksidan). Kötü kokuları giderir.
-Laktik asit karaciğerde dinlenmeyle yükseltgenir ve etkisizleşir.

YAKIT PİLLERİ VE AKÜMÜLATÖRLER
-Temel yakıt hidrojen. 
-Su oluşumu sırasında elektrik akımı üretir.
-Yakıt pilleri aküye benzer.



ORGANİK BİLEŞİKLER

-Anorganik bileşikler organiklere göre çok daha az;çünkü Karbon çok işlevli (4 bağ yapar) ve organikleri oluşturur.
-Organikler yanıcı ve erime noktaları çok düşük;ama anorganikler genelde yanıcı değil ve erime noktaları çok yüksek
-Organikler genelde suda çözünmez ama anorganikler çözünür
-Organikler genelde kovalent yapılı ama anorganikler genelde iyon
-Organik reaksiyonlar gerçekleşmesi için fazla ısı ve zaman gerekir
-Organik bileşikler genelde kokulu,anorganikler kokusuz
-"Organik" kelimesini ilk kullanan Berzelius
-Simya zamanında:
   *üzümden şeker eldesi
   *damıtmayla alkol eldesi
   *meyve fermentasyonları
   *yağ eldesi ve sabun yapımı
   *indigo ve alizarin vb boyar maddeler biliniyordu
-Özütleme işlemi Scheele ile geliştirilir
-Lavoisier ve Liebing ölçüm yaparak ampirik formül bulur.
-Wöhler Amonyum siyanattan (inorganik) üre (organik) oluşturur.

Üzüm:tartarik asit
Elma:malik asit
Limon:sitrik asit
Kuzu kulağı:oksalik asit
Hayvan ve bitki:gliserin
İdrar:üre
At idrarı:hippurik asit
Hayvan:kolesterol
Bitki:morfin,kinin,striknin
İnsanlardaki başlıca yağ asidi:palmitik asit

HİDROKARBONLAR VE YAYGIN ORGANİK BİLEŞİKLERDEN NOTLAR
-Alkanlar halkalı yapıda olabilir (siklo alkanlar). En basit üyesi siklopropan olur
-Alkenlerin en basiti Etilen (eten) olur
-Alkenlerin en basiti etin (asetilen) olur
-Benzen:Petrol,kömür,vanilya vb. Has kokusu var.
-Alkol:Hidroksil grubu olacak.Tekse monoalkol, çoksa polialkol.
   -C2H6O2: glikol
   -C3H8O3:gliserin
-Karbonhidratlar:Doğada en çok bulunan bileşik.
-Karboksili asitler:Karboksil grubu olacak.
   -HCOOH:Metanik asit (formik asit,karınca asidi)
   -C2H5O2:Etanoik asit (asetik asit,sirke asidi)
-Amino asitler: --NH2 (amino) ve karboksil bulunduracak.
   -C2H5NO2:glisin
   -C3H7NO2:alanin

ORGANİK BİLEŞİKLERDE HİDROFOB VE HİDROFİL GRUPLAR
-Hidrofil: --OH, --COOH, --NH2, --SO3H vb

SABUN VE SABUNLAŞMA
-Yağ+Baz=sabunlaşma
-2000 yıl önce Fenikeliler hayvan yağını odun külüyle (K2CO3=bazik) ısıtarak bulmuş
-Na içeren sabun=beyaz sabun=sert sabun
-K içeren sabun=arap sabunu=yumuşak sabun
-Suda çözününce bazik özellik gösterir.
-Kuyruk apolar, baş polar

DETERJAN
-Yapay sabun
-Alkollerin sülfatlarının sodyum tuzları
-Sert suyun çöerdiği Ca+2 ve Mg+2 iyonlarının çökmesini önlediğinden suyun sertliğinden etkilenmez

POLARLIĞIN ÇÖZÜNMEDEKİ ROLU
-CS2, heksan ve benzen apolardır; apolarları daha iyi çözerler
-Benzer benzeri çözer
 

BİLEŞİKLER

KATMAN ELEKTRON DİZİLİMİ İÇİN KURALLAR
-2n*n
-İlk iki katmandan sonra kalan elektron sayısı 10'a kadarsa ilkokul bilgisine göre
-Kalan elektron sayısı 10'dan fazlaysa en dış katmanda 2 elektron kalacak şekilde 3. katmana geri kalan yerleştirilir.

ALKALİ METALLER
-Periyodik cetvelin aktif metalleri
-Erime ve kaynama noktaları Hg ve Ga hariç diğer tüm metallerinkinden düşük

TOPRAK ALKALİLER
-Tepkimeye girme eğilimleri daha az

HALOJENLER
-Oda koşullarında Flor ve Klor gazi Brom ve İyot katı

SOYGAZ
-Erime ve kaynamaya noktaları bayağı düşük. En düşüğü Helyum (tüm cetvelde)

YÜKSELTGENME BASAMAĞI
-Oksijeninki -2, ama Hidrojen peroksitte falan -1, OF2'de de +2
-Hidrojen bileşiklerinde genelde +1, ama metal hidrürlerde (NaH falan) -1.
-Oktet kuralı kimyasal bağ için şart değil. Geçiş elementleri buna uymaz. Geçiş elementleri ve ametaller bileşiklerinde farklı yükseltgenme basamaklarına sahip (F hariç)

İYONİK BİLEŞİKLER
-Geçiş elementlerinden hep +2 değerlikli olanlar: Zn, Cd, Ni

İYONİK BİLEŞİKLERİN ÖRGÜ YAPISI
-Elektriksel itme ve çekme kuvvetleriyle düzenli kristal örgü yapı oluşumu. Katı haldedir. Serbest hareket edemez ve katı halde elektriği iletmez.
-Çoğunlukla anyon hacmi katyonunkinden büyük;anyonlar arası boşluğa katyonlar girer
-NaCl: 6 Na+ 1 Cl- etrafında toplanarak iyonik kristal yapı oluşturur (veya tersi) ve bu tekrarlayan yapısal birime birim hücre denir.
-CsCl:Cs , Cl ile kaplı bir kübün merkezinde. Kübik birim hücre oluşur.
-İyon yapıdaki bileşikler sert ve kırılgandır. Erime-kaynama noktaları çok yüksektir.

BORAKS
-Na2B4O7.10H2O
-çizgi renkler bulunur yapısında. Daha çok tuzlu göl suyundadır.
-Mineraldir.
-Alternatif enerji kaynakları arasında yer alır karbonat, sülfatla birlikte bulunur.

KOVALENT BİLEŞİKLER
-Elektronlar ortaklaşa. Moleküller arası kuvvetler daha zayıf;erime ve kaynama noktaları da daha düşük
-Oda koşullarında gaz veya ona yakın bir fazdadır.

KOVALENT ÖRGÜLÜ KATILAR
-Kovalent bileşiklerin çok azı katıdır. Onlara da kovalent örgülü katı denir.
-Atomları bir arada tutan kovalent bağlardır.
-Erime ve kaynama noktaları çok yüksek,çünkü zincirleme bağ sayısı çok
-Elmas ve grafit (C allotropları),Beyaz ve kırmızı fosfor (P allotrpları), rombik ve monoklinik kükürt (S allotropları), Ozon ve Oksijen (O allotropları).
-Bu allotroplar element atomlarının farklı dizilişlerinden dolayı farklı fiziksel ve kimyasal özellikler gösterir.
-Elmas düzgün 4 yüzlü (tetrahedral) yapıda;çok sert
-Grafiti düzgün altıgen yapıda;yumuşak.
-Geometrik yapıda olmadan şekillenen karbon (amorf karbon): matbaa mürekkebi
-B2O3 (cam kap) ve SiO2 (cam)


ORGANİK BİLEŞİKLER
C yapısından dolayı organik bileşik çeşidi anorganikten çok.
Organik bileşikler yanıcı ve erime noktaları düşük.Genelde suda çözünmez.
Organik reaksiyonlar için genelde fazla ısı ve zaman gerekir.
Çoğu kokuludur.
Simyacılar bitkisal yağ eldesi, sabun yapımı, indigo ve alizarin gibi bitkisal boyaları yapmayı biliyorlardı.
Schlee özütlemeyi buldu:
   *üzüm:tartarik asit
   *elma:malik asit
   *limon:sitrik asit
   *kuzu kulağı:oksalik asit
   *hayvan ve bitki:gliserin
   *idrar:üre
   *at idrari:hippurik asit
   *hayvan:kolesterol
   *bitki:morfin,kinin,striknin
Lavoisier terazi kullanınca ve Lieig çalışmalarıyla organik bileşiklerin ampirik formülleri bulundu
Wöhler ilk kez inorganik maddeden organik bileşik sentezledi: Amonyum siyanattan üre.


Hidrokarbonlar
Eten'in diğer adı etilen
Etin'in diğer adı asetilen
Etandiol'ün diğer adı glikol
Propantriol'ün diğer adı gliserin
Metanoik asitin diğer adı formik asit veya karınca asidi
Etanoik asitin diğer adı asetik asit veya sirke asidi
2 karbonlu amino asit: glisin
3 karbonlu amino asit: alanin
İnsandaki başlıca yağ asidi:palmitik asit



Sabun-Sabunlaşma
Sabun: Alkali madde+değişik türden yağlar
Sabun suda çözününce bazik ortam oluşur ve baz kiri yumuşatır.
Deterjan yapay sabundur. Akkollerin sülfatlarının sodyum tuzlarıdır.Sabunun aksine sert suyun içindeki Ca++ ve Mg++ iyonlarının çökmesini önler ve suyun sertliğinden etkilenmez.



APOLARLIK VE POLARLIK
-Apolarların çekim kuvvetleri polarlara göre daha düşük;erime ve kaynama noktaları da daha düşük,buhar basınçları daha büyük

UÇUCULUK
-Aseton ve dietil eter uçucu, civa uçucu değil















13 Şubat 2012 Pazartesi

KİMYANIN GELİŞİMİ

ESKİ ÇAĞLARDAN KEŞFEDİLEN MADDELER

-Ateşin maddeleri yaktığı ve erittiği öğrenilince demir, bakır ve kalay madenleri karıştırılır
-Kürkler işlenerek giyecek yapılır
-İnsanlar yüzlerini bitkisel ve madensel boyalarla boyar (Mısırlılar "kohl" ile boyarmış. Yeşil boyayı malahit, siyah boyayı PbS, Antmon (II) sülfür, CuO, Mangan oksit ile sağlarmış)
-Tuz keşfedilir
-CuSO4=göztaşı (zehirlenenleri rahatlatmak için)
-KAl(SO)4.12H2O=şap (hastalıklardan korunma ve tedavi amacı)
-Rezene, maydanoz, çam, terebentin, kendir, safran, ısırgan otu vb.
-Lokman Hekim ölümsüzlük iksirini bulmaya çalışmış
-Nane limon (mide üşütmeleri için)
-Kükürt buharıyla ağartma ve bandırma (sarartılmış kayısı vs)

SİMYA
-Teorik temelleri yok
-Sistematik bilgi birikimi yok
-Kimyaya geçişin öncülüğünü yapmış. Araç gereç vs. geliştirmiş
-Johan Joachim Becher: Terra Pinguis denen ateş elementinin yanma sırasında kaçan nesne olduğunu düşünür. Bu nesneye filoj,ston (ateş ruhu) der
-Madenlerin işlernmesi, metaller üzerinde çalışmalar, mürekkep, kozmetik, boya, deri boyanması, seramik, cam, esans üretimi vb.
-4 öge kuramı (ateş, su , hava, toprak)
-FeSO4:vitriyol
-H2SO4:zaç yağı (ağartma ve boyacılıkta)
-HNO3:kezzap
-HCl:tuz ruhu
-KNO3:hint güherçilesi
-NaNO3: şile güherçilesi
-Zaç yapı bir süre sonra sanayinin ham maddesi haline gelir.

ELEMENT KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ
-Başta 4 öge kuramı
-Sonra kendinden basit maddelere dönüşemeyen saf maddeler tanımı yapılır. Ama radyoaktifliğin keşfiyle Uranyum ve Toryum'un değişmesi bunu da çürütür. Ayrıca kireç, NaOH vb. ayrışması zor maddeler de element sayılıyordu.
-Van Helmont: Kimya bilimine nicellik kazandırır. Terazi kullanır.

KİMYANIN TEMEL KANUNLARI
Kütlenin Korunumu Kanunu
-Antoine Lavoisier: Hiçbir şey yoktan var olamaz. Madde yapısındaki değişimler kimyasaldır ve kütle korunur. Yanma olayına ilişkin yeni kuram geliştirir.
Sabit Oranlar Kanunu
-Proust: Elementler belirli kütle oranında birleşir.
Katlı Oranlar Kanunu
-Dalton'un atom teorisi bunu destekler
Birleşen Hacim Oranları
-Gay Lusaac: Dalton'a destek olarak bunu ileri sürer. Ama Dalton eşit hacimler-eşit sayılar varsayımını reddeder.
-Avogadro sonradan doğruluğunu kanıtlar. Dalton'dan farklı olarak "molekül" terimi kullanır. Aynı sıcaklık ve basınçta farklı gazların eşit hacimleri eşit sayıda atom veya molekül içerir.

KİMYASAL BAĞIN TARİHSEL GELİŞİMİ
-Empedokles:Ögeleri sevgi bir araya getirir (çekme), nefret ayırır (itme). Madde ve kuvvet ayrıdır.
-Demokritos:Maddelerin dış yapıları farklı. Pürüzsüzler akışkan (su), pürüzlüler katı (tuz)
-Aristo:Madde atomları aynı ama atomların konumu ve düzeni farklı.
Maddenin Halleri ve Kimyasal Bağlar
-Oda koşullarında farklı fiziksel haller: moleküller arası çekim kuvveti
-Na ve Cl iyonları elektrostatik çekim kuvvetiyle birbirini çeker

9. SINIF KİMYASI

9. sınıf kimyasından çekiyorum. Eminim tek çeken de ben değilim.
Konu konu MEB kitabındakileri yazayım da belki iyi gelir.

12 Şubat 2012 Pazar

FİZİĞİN DOĞASI

FİZİĞİN ALT ALANLARI


A-Klasik Fizik
1-Mekanik:Hareket inceler. Kinematik hareket ve kuvveti, statik denge konumundaki katıların durumunu konu alır. Dinamik hareket ve kuvvet arasındaki etkileşimi inceler. (Newton dinamiğin babası)
2-Termodinamik:Isı,sıcaklık,ısının hareketi,enerji,entropi vb kavramlarla uğraşır.Isı önceleri akışkan düşünülürdü,şimdiyse enerji olduğu anlaşılmıştır. Termometreyi Galileo buldu.
3-Elektrik ve Manyetizma:Elektrik yükü taşıyan parçacıkların etkileşimlerini inceler.Akım taşıyan telin de, mıknatısların çevresinde de manyetik alan oluşur.


B-Modern Fizik
1-Optik:Işığın yapısı,kırılma,yansıma,girişim,kırınım vb.olayları inceler.Dürbün ve teleskop yapımı bununla ilgili. Dr. Lyman Spitzer der ki:"Net görmek istiyorsan uzaya teleskop koy". Anca 1970'lerde ESA ve NASA ortak çalışmasıyla mümkün olur ve 1990'larda Discovery Uzay Mekiği "Hubble Uzay Teleskobu" olarak atılır. Newton bu dalda da ayağı varmış, gözlemlemiş falan.
2-Atom Fiziği:Atom,atom parçaları ve atomlar arası ilişkileri inceler.Çarpıştırma vb. dolaylı ve deneysel tekniklerle yapar. Cabir Bin Hayyam demiş ki:"Atomu bölersen fena enerji çıkar".Dalton,Thomson,Rutherford falan gelmiş sonra. Bohr yörünge mörünge demiş, en son da Chadwick pırtlamış nötronu bulmuş.
3-Nükleer Fizik:Atom çekirdeği,kararsız atomların yaydığı ışımaları inceler.Besguerel radyoaktifiliği bulmuş. Curie çifti de polonyum ve radyumu bulmuş. Fisyon ve füzyon olayları açığa çıkmış. Nükleer santraller kurulmuş.
4-Katı hal Fiziği:Katıların manyetik,elektrik,optik,esneklik özelliklerini inceler.Düzenli yapılarından dolayı kristallerle daha çok ilgilenir.3 boyutlu kristallere kristal örgüsü denir. Tuz ve şeker kristallere örnek.Kristal olmayan katılara amorf katılar denir.Çip teknolojisi bu daldan elde edilmiş.

HAYATIMIZDA FİZİK
Ör:Maglev treni (manyetik kuvvetler yardımıyla kaldırılan hızlı tren), alternatif akımla çalışır. Akım frekansa bağlı olarak değişir.

FİZİĞİN YÖNTEMLERİ
Problem tespiti
Gözlemler (nitel veya nicel)
Hipotez
Tahmin
Kontrollü deney
   1-Sonuç tutarlı: Gerçek-->Teori-->Kanun
   2-Sonuç tutarsız: Hipoteze dön


Fizikte Ölçme:Bağımlı değişken,bağımsız değişken ve kontrol edilen değişkene dikkat

TEMEL BÜYÜKLÜKLER
Uzunluk
Kütle
Sıcaklık
Zaman
Parçacık sayısı
Işık şiddeti
Akım şiddeti


TÜRETİLMİŞ BÜYÜKLÜKLER
Hız
Enerji
İvme
Kuvvet
Volt


TERMOMETRE ÇEŞİTLERİ
1-Celcius: 0-100
2-Fahrenheit: 32-212
3-Reomür: 0-80
4-Kelvin:273-373
5-Platin dirençli:Çok hassas ölçümler yapar 
6-Termoçift:İki farklı metal veya alaşım birleşir
7-Termistör:Yarı iletken


Not: Günümüzde ölçüm aleti olarak civalı,ispirtolu termometre veya yaylı,ibreli pirometre kullanılır.


Sürmeli kumpas:uzunluk ölçülerinde kullanılır

FİZİK VE TEKNOLOJİ
Zikon B gazı:Amaç tarlalardaki böcekleri öldürmekti.Havayla temasta zehirli olduğu anlaşılınca naziler soykırımda kullandı
Zirai İlaç:Amaç soya fasülyelerinin hızlı büyümelerini önlemekti.Vietnam Savaşı'nda kullanıldı ve yeni doğanlarda kalıtsal sorunlara sebep oldu
Mitralyöz:Makineli tüfeklerin ilk türü
TNT:Sarı renkli boya olarak keşfedildi.En güçlü patlayıcılardan biri
Sarin Sinir Gazı:Amaç tarım ilacı olarak kullanmaktı.Sinir sistemini çökertiyor (kitle imha)
Nükleer Füzyon:
Roketler:
Toplama kampları:Mülteciler için yapılmıştı
Ecstasy haplar:Anormal kanamaları yavaşlatmak için yapılmıştı.Azgın millet cinsel arzuları için kullanıyor
Lazer ışınları:Atom ve çekirdek olayları incelenmesinde,nükleer enerji eldesi vb. kullanılır
Uydu
Navigasyon sistemi
Nanoteknoloji:Dünyanın en küçük gitarı XD

9 Şubat 2012 Perşembe

ATOMUN TARİHSEL SERÜVENİ

-Demokritos: Madde küçük, bölünmez parçalardan oluşur.Maddeler özdeş atomlardan oluşur.Maddelerin farklı görünmesinin nedeni düzen ve hareketleridir.
-John Dalton (1819): Atom=içi dolu küre. Bölünmez. Her element atomu birbirinden farklı
-Becquerel ve Madam Curie:Atom yapısında daha küçük parçacıklar var
-Ernest Rutherford (1871-1937):Atomlar parçalanabilir.Atom yapısında küçük boşluklar var
-Niels Bohr (1913):Atom, küçük parçacıklardan oluşur

DALTON ATOM MODELİ (1808)
-En küçük yapı=atom (parçalanamaz).Yanlış;radyoaktif olarak parçalanabilir ve subatomik parçalar var
-Aynı cins atomların büyüklük,şekil,kütleleri aynı. Farklı cins atomların kütleleri farklı:yanlış;izotoplar?
-Atom=içi dolu küre.yanlış; boşluklu yapıda
-Atomlar tekrar oluşturulamaz
-Birleşerek molekül oluşturur
-Oluşturduğu bileşikteki atomların kütleleri arasında bir oran var

JOHN THOMSON ATOM MODELİ (1897)
-Atom yapısında + ve - tanecikler olabilir
-Atom=üzümlü kek. Kek=+ yük.  Üzüm tanecikleri=- yük
-Atom nötr. Yani proton sayısı=elektron sayısı
-(-) yüklü tanecikler pozitif yüklü kürede rastgele dağılır.Yanlış:rastgele dağılmaz.Eksik:peki ya nötron?
-+ tanecik=+1, - tanecik=-1 birim yük

RUTHERFORD ATOM MODELİ (1909)
-(+) tanecikler ince metal levhadan geçer;atom içinde çok büyük boşluklar var
-Atomda yoğun kısım + yüklü çekirdek. Çekirdek az bir hacme sahip ve burada protonlar var
-Elektronlar çekirdek etrafında döner
-+ yük sayısı her element için karakteristik
-Çekirdekte protondan başka tanecikler de olmalı
-Proton sayısı yaklaşık olarak element kütlesinin yarısı.

BOHR ATOM MODELİ:H,He+,Li++ gibi tek atomlu iyonlarda işe yarar
-Elektronların çekirdek etrafında bulunabilecekleri yer=enerji düzeyi. Elektronlar çekirdek etrafında coulomb kuvveti etkisiyle döner. Buradaki elektron enerjisi:
   En= - Rh /n^2           --> Çekirdekten uzaklaştıkça toplam enerji artar
   Rh=sabit sayı=2.18*10^-18
-Yüksek enerji düzeyindeki elektron düşük enerji seviyesine inerse enerji düzeyleri aşacakları fark kadar enerji yayar.
-Elektronlar çekirdek etrafında dairesel yörüngede hareket eder
-Enerji düzeyi küçükten büyüğe: 1,2,3,4 veya K,L,M,N
-2 enerji düzeyi arası enerji farkı:
   Enerji farkı= Rh (1/(ilk n)^2-1/(son n)^2)

-Max Planc:Değişik sıcaklıklarda ısıkların yayınladığı ışınları inceler
   *Atom ve moleküllerin enerji parçacıkları denen (kuant) belli miktarda enerjiyi yayınladıklarını keşfeder

KUANTUM KURAMINDAKİ BAZI KAVRAMLAR
-Dalga:Enerji taşır.Uyarıcı. Dalga hızı; dalganın türüne ve yol aldığı ortama bağlı
-Dalga Hızı= Dalga boyu X Frekans

MAXWELL
-Elektrik yüklü cisim çevresinde elektriksel alan,mıknatıs özelliğindeki cisim çevresinde manyetik alan var
-Elektromanyetik ışıma, hızlanan bir elektrik yüklü cisim tarafından üretilir
-Elektromanyetik ışınlar 3*10^8 m/s hızla yayılır (ışık hızı)

THOMAS YOUNG
-Işığın dalga teorisini destekler
-Işık uygun koşullarda dalgalar gibi girişime uğrar
-Max Planc ışık süratinin sürekli artmadığını ve enerjisinin sürekli olmadığını savunur. Enerjinin en küçük miktarına foton der.
   E=hf
   E=hc/(dalga boyu)

ALBERT EINSTEIN (1905)
-Metal düzeyine ışık düşürür.
-Yüzeyden elektron çıkar. Buna fotoelektrik olay der.
-Bu durum, ışığın dalga davranışına uymaz
-Bu sayede bilim adamları ışığın hem tanecik hem de dalga özelliği gösterdiğini kabul eder.

MODERN ATOM MODELİ
Heisenberg:Elektronların hareket ve yeri bilinemez (belirsizlik ilkesi)
Pauli:Tüm elementlerin elektron sayıları bulunur
Chadwiek:Çekirdekteki nötronları belirler
Nükleer fisyon
Kuark:Atomdaki proton ve nötrondan küçük parçacıkları
Elektron tünelleme mikroskobu:Madde yüzeyindeki atomların görüntüsü elde edilir

8 Şubat 2012 Çarşamba

BİYOLOJİK SİSTEMLERDE KİMYA

FOTOSENTEZ


SOLUNUM:Besin maddeleri oksijenle yakılır. Oksijen genelde havadan sağlanır ve difüzyonla alveollerden kana geçer.Oksijenin büyük kısmı plazmadaki alyuvarlarda, içindeki hemoglobinle birleşerek oksihemoglobin (HbO2) oluşturur. Oksihemoglobindeki oksijen buradan ayrılır ve oksijenden yoksun doku hücrelerinde difüzyonla gider. Önce plazmaya, sonra damar dışına çıkarak dokuya geçer. Dokuda solunum tepkimelerine katılır.
-CO2'nin atılması:Kana geçen CO2 alyuvar yapısına girer ve karbonik anhidraz enzimi yardımıyla su ile birleşip karbonik asiti oluşturur. Karbonik asit H+ ve HCO3- iyonlarına ayrılır. H+ hemoglobine bağlanır, HCO3- plazmaya geçer.Tekrar alyuvarlara ulaşan bikarbonat iyonu karbonik asit yapar yine ve gene aynı enzimle CO2 ve H2O'ya barçalanır. Nefes verirken de CO2 ağızdan çıkar.

SİNDİRİM
-Protein sindirimi:Et,yumurta ve peynirde var. C,H,O,N elementlerinden oluşur. Asidik ortamda (midede) sindirimi başlar ve pepsin enzimiyle polipeptitlere ayrışır. Duedonuma geçen polipeptitler tripsin ile dipeptitlere ayrışır. İnce bağırsakta da dipeptitler erepsin ile amino asitlere ayrışır.
-Karbonhidratların sindirimi: Nişasta 30-35 kadar glikozdan oluşur. Ağızda nişasta amilaz enzimiyle maltoza ayrışır. Midede sindirilmeden, 12 parmak bağırsağında biraz sindirilerek ince bağırsağa geçer (maltaz enzimi)
-Yağ sindirimi: 12 parmak bağırsağında başlayıp ince bağırsakta biter. Bazik safra salgısı (karaciğerden) ve pankreastan salgılanan lipaz enzimi görev alır. Yağ asidi ve gliserine dönüşürler.

GÜBRELERİN ÇEVREYE ETKİSİ
-N,P,K toprağa gübre yoluyla verilir.

ÇEVRE KİRLİLİĞİNE ETKİSİ AZ OLAN YÜZEY AKTİF MADDELER: DETERJAN
-LAS (Lineer aktif sülfonat): Kolay bozulan ve bol köpüren madde
-AS (Aktif sülfonat):Şampuan
-LAB (Lineer aktif benzen)

ÇEVRE KİRLİLİĞİNE ETKİSİ ÇOK OLAN YÜZEY AKTİF MADDELER
-ABS (Aktif benzen sülfonat):Güç bozunur,bol köpürür
-STPP (Sodyum diploit fosfat):fosfat kirliliği yapar
-DDP (Dodosil benzen)

HAYATIMIZDA KİMYA

SİMYA
-Simyacıların kullandıkları:kostik soda, kükürt, Hg, sönmüş kireç,HNO3 vb.
-Çalıştıkları alanlar
   *Maddelerin işlenmesi:barut,sabun,cam,mürekkep,kozmetik,seramik,esans üretimi
   *Maddelerin karıştırılması
-En ünlü Müslüman simyacı:Cebbar cin Hayyam.
-Kimya biliminin oluşumunda rol oynayanlar:Robert Boyle,Lavoisier
-Empedoklese'e göre 4 element:Hava,su,toprak,ateş
-Aristo'ya göre
   *hava:ıslak ve sıcak
   *ateş:kuru ve sıcak
   *toprak:kuru ve soğuk
   *su:ıslak ve soğuk
-Berzelius Rönesans döneminde elementlerin simgelerini bulur

SABUNLAR
-Bitkisel veya hayvansal yağların NaOH veya KOH ile ısıtılarak oluşan tuzlar.
-Gerçekleşen bu kimyasal değişim:sabunlaşma
-Geleneksel sabun eldesi:
   *Yağ+NaOH=Beyaz sabun (katı) + Gliserin
   *Yağ+KOH=Arap sabunu (sıvı)+Gliserin
-Modern sabun eldesi:
   *Yağ+su=yağ asidi+gliserin
   *Yağ asidi+baz=sabun+su
- _COOH, _COONa, _SO3H, _OH, _NH2 = hidrofil grup (suda çözünen polar grup)
- _CH3CH3CH3...   =hidrofob grup (suda çözünmeyen apolar grup)
-Kir ve yağlar apolar yapılı
-CH3_(CH2)16_COONa = beyaz sabun
-CH3_(CH2)16_COOK = arap sabunu
-Sert sularda Ca++ ve Mg++ iyonları sabunların etkisini azaltır;bu sularda sabunla temizleme yapılmamalı

DETERJAN
-Petrol ve türevlerinden elde edilir
-Deterjan temizlikte sabundan üstün; ama el,yüz ve vücut temizliğinde kullanılmamalı
-Sert sularda da temizlik yapılabilir.
-En yaygın kullanılan: sodyum lauril sülfat tuzu
   *Lauril alkol+H2SO4=deterjan
-Elde yıkanan çamaşır deterjanı iyi köpürmeli;çamaşır deterjanı iyi köpürmemeli.
-Deterjandaki aromatik halka doğadaki mikroorganizmalarca parçalanamaz;doğaya zarar verir.
-Deterjanda sabun tozu,Klor,boraks vb. ağartıcı maddeler var;su ve toprak kirliliğine sebep olurlar.

ÇAMAŞIR SODASI (Na2CO3)
-Bazılarının yapısında kristal haldeyken su var:Na2CO3-10H2O
-Na2CO3+H2O=NaOH+NaHCO3
-Bazik ortam sağlar
-Yağ+NaOH=Sabun+Gliserin
-Organik kir ve zor yağların temizlenmesinde kullanılır.
-Suyun sertliğini giderir (sabun ve deterjandan üstün).Sert sulardaki iyonları çöktürür;daha iyi temizlik

ÇAMAŞIR SUYU (NaClO)
-Çok iyi bir yükseltgen:ağartıcı ve mikrop öldürücü (dezenfektan)
-pi bağlarını koparır ve renk yapıcının ışığı soğurma etkisini yok eder
1)Klorlu çamaşır suları: NaClO bileşiğinin %5'lik çözeltisi.Sırf beyaz çamaşırlarda kullanılır.Yıpratır.Ucuz
2)Oksijenli:NaHBO3,NaHCO3. Yıpratmaz.Renkli giysilerde kullanılabilir (pamuklu ve keten)
-Sodyumhipoklorit yapısındaki klor organik maddelerle kanserojen etki yapar.

-CaCO3:kireç taşı
-CaO:sönmemiş kireç
-Ca(OH)2:sönmüş kireç;yapıştırıcı
-Çimento: Kil ve kireç taşı özel fırında pişirilik eritilirse oluşur
-Kireç+Kum (SiO2)+Çimento+su=harç
-Harç sertleşerek betona dönüşür. Kum kütleyi gözenekli yapar.CO2 girer,kolay sertleşir.
-Kireç; sıva,harç,hazır beton ve hazır tuğla yapımında kullanılır.
-Sıva:kireç,kum,çimento. Yapıların yüzeylerini düzeltir.
-Beton harcı:çimento,kum,kireç,çakıl taşı,su

CAM VE BİLEŞENLERİ
-Kum,kuvvetli kovalent bağ içeren düzensiz büyük moleküllü maddeler.
-Na,K,Mg,Ca atomlarının iyonlarıyla SiO2 tepkimeye girerek düzensiz yapı oluşturur.
-%5 kadar CaO içerir.
-Soda:kireç camı. Ampul ve pencere camı yapımında kullanılır.
-Isıya dayanıklı cam:pyvex camı
-Kırılmaz cam:lamine cam
-Kristal cam:PbO ve K2O kullanılır
-Optik cam:Cama BaO ve LaO katılır

SERAMİK
-Kayaların dış kuvvetlerle parçalanmasıyla kil oluşur.
-Kilin saflaştırılmasıyla oluşan toprak:kaoilinit. Seramikte bu toprağın toz hali kullanılır.
-Saf kil:aliminyum silikat,kum,demir,Mg
-1100-1300 derece arasında pişirilir ve sırlanır. Böylece su geçirmez olur, renkli ve parlak görünümü olur;kir tutmaz.
-Kil küçük gözeneklere sahip olduğundan pek su geçirmez
-Tuğla,kiremit,fayans; sırlanmış seramiklerdir.

PORSELEN
-Kaolin (çin kili), kum, alüminyum silikat
-Seramiğin en üst seviyesi gibi düşünülebilir.
-Seramikten farkları
   *Işığı geçirir
   *Sırlanmamış seramikten farklı olarak su geçirmez
   *Daha yüksek sıcaklıkta sırlanır
   *Dayanıklı
   *Vurulduğunda tık sesi değil,çınlama sesi çıkar
   *Sık yapısı var;darbe olunca ayrılmaz
   *diş hekimliği,mutfak eşyaları yapımında da kullanılır

BOYALAR
1)Çözücüler (incelticiler)
   -su,aseton,toluen,ksilen
      *Su bazlı (plastik) boyalar: Çözücüsü su.Kokusuz.Sağlık açısından zararsız.hava geçirir
      *Yağlı (sentetik) boyalar:Çözücüsü tiner,alkol,toluen,ksilen,aseton vb. organik maddeler.keskin kokulu.zararlı.daha parlak.havayı geçirmez.
2)Bağlayıcılar:boyaya sertlik,parlaklık,yapışkanlık katar.
3)Örtücü ve renklendiriciler (pigmentler):Fiziksel ve kimyasal etki.Dayanıklı. Titanyumdioksit,ZnO,FeO, ZnCrO4, Çinko fosfat





7 Şubat 2012 Salı

SİSTEMLER

SİNİR SİSTEMİ
-Uyartılar dendritten aksona gider.
-reseptör:uyarıyı algılar
-duyu nöronları:impulsu merkezi sinir sistemine taşır
-motor nöronlar:uyarıyı efektöre (tepki organı) iletir
-uyartılar elektrokimyasal dalga halinde yayılır.uyartı ileten nöronlar eşik şiddetine ulaşmadan uyarıya cevap veremez. Eşik şiddeti konusunda "ya hep ya hiç" prensibi benimser;azı gelirse çalışmaz.
-Sinaps:2 nöron arası geçiş bölgesi

İnsanda Sinir Sistemi
-beyin ve omurilik:merkezi sinir sistemi
-nöron:çevresel sinir sistemi
-emir yeri:beyin
-beyincik:denge
-omurilik soğanı:iç organları çalıştırır

Duyu Organları
-Bitkilerde yok
-Göz:Fotoreseptörlerle uyarıyı alır (sarı benekte-retina)
-Kulak:Mekanoreseptörlerle uyarıyı alır. Dış kulakta kulak kepçesiyle kulak yolu; orta kulakta çekiç,örs, üzengi; iç kulakta denge elemanları ve salyangoz var.Orta kulak kanalla yutağa açılır. Ayrıca denge organı
-Burun:Kemoreseptörlerle uyarıyı alır (sarı bölgede);bunun için koku moleküllerinin mukusta çözünmesi gerek.Aynı kokuyu uzun süre alamasak da,bu sürede farklı bir kokuyu algılayabilirz.Bazı sürüngenlerde koku algılanmasında dil de rol oynar.
-Dil:Kemoreseptörlerle (papillada) uyarıyı alır;bunun için yiyeceklerin tükürükte çözünmesi gerek.
-Deri:En geniş algılama yüzeyi.Dokunma duyusunu en belirgin parmak uçlarıyla dudaklar alır.

HORMONAL SİSTEM
-Homeostasi, büyüme,gelişme,eşeysel olayların düzenlenmesinde rol oynar
-Kan yoluyla iletilir (Sinir sistemine göre oldukça yavaş) Etki süresi de uzun
-Feed back mekanizması var.
-İnsanda görevi hormon salgılamak olan yapılar:hipofiz bezi, tiroit bezi,paratiroit bezi,böbrek üstü bezi, pankreasi erbezi,yumurtalık, bağırsak, mide...

DESTEK SİSTEMLERİ
-Bitkide: destek doku
-Hayvanda:kemik ve kıkırdaktan oluşan iskelet
-Omurgasızlarda genel olarak dış iskelet var. Eklem bacaklılarda kitinden. Büyüme ve gelişmeyi sınırlandırdığından bazı canlılarda belirli aralıklarla değiştirilir.
-Omurgalıların tamamında iç iskelet var (kıkırdaklı balıklarda kıkırdak, kalanında kemik ve kıkırdaktan). Destek, kaslarla hareket, koruma, organlara tutunma yüzeyi sağlama, kan hücreleri üretme, mineral depolama görevlerini üstlenmiş. Bağlantı yerlerine eklem denir (yarı oynar, oynar, oynamaz)

HAREKET SİSTEMLERİ
-Bitkilerde genelde turgor basıncı kaynaklı
-Hayvanlarda kas doku ve kemiklerin yardımıyla
-Düz kaslar: İstemsiz, düzenli ve yavaş çalışır, geç yorulur. İç organlar ve bazı omurgasızların yapısındadır. Miyofibril içerir.
-Çizgili kaslar: İstemli ve hızlıdır. Çabuk yorulur. İskelet kasları. Miyofibril var
-Kalp kası:Yapısal olarak çizgisel kaslara benzese de istemsizdir. Miyofibril var.
-Kasılma sırasında bol ATP harcanır;O2 tüketimi, ısı ve CO2 çıkışı çok olur. Kasılmaları için sinir hücrelerince uyarılmaları gerekir (eşik enerjisi!)
-Vücut hareketlerinin oluşması için pek çok kas birbiriyle zıt yönlü çalışır

SİNDİRİM SİSTEMİ
-Kimyasaldır (enzim lazım)
-Hidroliz olayıdır ve ATP harcanmaz
-Tüm canlılarda hücre içi sindirim;bazı tek hücreliler, mantar, böcekçil ve hayvanlarda hücre dışı sindirim var.
-Enzimsiz sindirim mekaniktir.Amaç kimyasal sindirim için temas yüzeyini artırmaktır. Ör:yağların safra sıvısında çözünmesi, yiyeceklerin mide asitleriyle erimesi
-Toprak solucanı ve kuşlarda kursak ve taşlık, geviş getirenlerde 4 gözlü mide var
-Planarya ve hidrada tek açıklı sindirim sistemi var

İnsanda Sindirim Sistemi
-Ağız:Diş,tükürük bezi ve dil. Mekanik ve kimyasal sindirim.
-Yutak:Besinler yemek borusuna geçer
-Yemek borusu: Peristaltik hareketle mideye besin taşınır (tüm sindirim kanalı boyu devam eden hareket)
-Mide:Besin geçici depolanır, mekanik ve kimyasal sindirim (asit,enzim) var.Besin kimus kıvamına gelir. Asitler mikrop öldürdüğünden bağışıklığa katkı sağlar. Midedeki mukus ve enzimlerin pasif olarak salgılanması, midenin kendisini sindirmesini önler.
-İnce bağırsak:Sindirim tamamlanır ve ürünler emilir.İlk kısmı duedonumdur.Mekanik ve kimyasal sindirim. İç yüzeyinde villus var. Ortam baziktir.
-Kalın bağırsak: Posaları anüse ulaştırır. B ve K vitamini üreten bakteriler bulunur
-Yardımcı organlar
   1-Karaciğer:Lopçuklardan oluşur. Kapı toplardamarı tarafından önce ince bağırsaktan karaciğere besin getirilir. Karaciğer besinlerin birbirine dönüştürür, amonyağı üreye çevirir,vitamin üretip depolar,glikojen ayarlamasıyla kan şekerini ayarlar,kan pıhtılaşmasını sağlayan fibrinojen ve trombojeni üretir,safra üretir ve salgılar,zararlı maddeleri etkisizleştirir.
   2-Pankreas:Enzimlerin çoğu pankreasta üretilip ince bağırsağa gelir. İnsülin ve glukagon! (karma bez)
-Besinlerin emilimi:İnce bağırsakta.Difüzyon ve aktif taşıma etkili. Bazı besinler kanla,bazıları lenf sistemiyle taşınır.

DOLAŞIM SİSTEMİ
-Kalp,damar,kan
-besin,O2,su,mineral vb taşır
-atık ve hormonları taşır
-Akyuvar ve antikorlar sayesinde bağışıklık sağlar
-ısı ve su dengesi
-Kalp:Kan pompalar. Saniyedeki atış sayısı nabızdır.Kanın geri dönüşünü önleyen kapakçıklar var.Adrenalin hormonu,vücut ısısının artması,bazı kimyasallar vb. kandaki CO2 miktarını artıran şeyler nabzı hızlandırır. Nabzı omurilik soğanı ayarlar.
-Damarlar:Kan basıncı açısından atardamar>kılcal damar>toplardamar.
   *Büyük dolaşımda kan: Sol karıncık--aort--vücut dokuları--alt ve üst ana toplardamar--sağ kulakçık
   *Küçük dolaşımda kan:Sağ karıncık--Akciğer atardamarı--Akciğer--Akciğer toplardamarı--Sol kulakçık
-Kan: Kan sıvısı (monomerler,mineral,tuz,hormon,antikaor,atık,kan proteinleri) ve kan hücrelerinden (alyuvar -kırmızı kemik iliğinde üretilir ve yükseklere çıkıldıkça miktarı artar-,akyuvar -kırmızı kemik iliği ve lenf düğümlerinde üretilir ve fagositoz ya da antikorla mikropları öldürür-, kan pulcuklarından -pıhtılaşma için trombojen,fibrinojen, K vitamini ve Ca gerek-) oluşur.
-Lenf ve Bağışıklık sistemi: Renksiz kan=lenf. Sıvı dengesi ayarlanır. Lenf damarları tıkanırsa ödem olur.Lenf düğümleri (bademcik vb.) bağışıklıkta mühim.
-Bağışıklık: Atijen ve toksinlerle mücadele yeteneği
-Aşı: antijen içerir
-Serum: Antikor ve hazır besin içerir.

SOLUNUM SİSTEMİ
-Gaz alışverişi difüzyonla olur.
-Deri solunumu: Kurbağa, toprak solucanı vb. Deri nemli.
-Trake solunumu: Kimi eklem bacaklılarda.
-Solungaç solunumu: Balık ve iribaşlarda. Suda çözünmüş oksijeni kullanırlar.
-Akciğer solunumu: Kurbağa, sürüngen,kuş, memeliye doğru akciğer yüzeyi genişler. Kuşlarda hava keseleri, hayvanlarda alveoller var.
-Tüm solunum organlarında solunum yüzeyleri geniş,nemli,ince.

İnsanda Solunum Sistemi
-Akciğer,burun,yutak,gırtlak,soluk borusu,bronş,bronşçuk,alveol. Deri de yardımcı.
-Soluk borusunun içi silli.
-Diyafram kası:Yassı kas.Hacim değiştirir ve hava giriş-çıkışı sağlar.Kanda CO2 miktarı arttıkça soluk alıp verme de artar.
-Trake solunumu yapanlar hariç tüm hayvanlarda O2 ve CO2 taşınması kandaki solunum pigmentleriyle olur.
-İnsandaki solunum pigmenti hemoglobin.

BOŞALTIM SİSTEMİ
-Su,NH3,üre,ürik asit uzaklaşır.
-Omurgsızlardan toprak solucanının boşaltım organı nefridyum, böceklerinki malpighi tüpleri
-Omurgalılarda böbrek.

İnsanda Boşaltım Sistemi
-Böbrek,idrar kanalı,idrar torbası.
-Böbreğe süzülecek kanı böbrek atardamarı getirir. Süzülmüş kanı böbrek toplardamarı götürür. İdrar torbasına idrarı iç idrar kanalı götürür.İdrarda su,vitamin,madensel tuz bulunur.
-Temel işlevsel birim:nefron
-Yardımcılar: deri (terlemeyle tuz ve protein artığını atar),akciğer(CO2yi atar),karaciğer (ürik asite dönüşüm)

ÜREME VE GELİŞME

EŞEYSİZ
A-ikiye bölünme:bakteri, arke, mayalar, amip, öglena, paramesyum. 
B-sporlanma:plazmodyum,mantar,kara yosunu,eğrelti otu. Olumsuz koşullara dayanıklı spor. Metagenez olur.
C-Tomurcuklanma:bira mayası,hidra,mercan.Ana canlı üzerinde tomurcuk oluşur, gelişir;yeni canlı oluşturur.Yeni canlı ana canlıdan bağımsız veya bağımlı koloni şeklinde yaşayabilir. Hidranın tomurcuklanmasıyla oluşan,ana canlıya veya zemine bağlı bireylere polip; ana canlıdan ayrılanlara medüz denir. Medüzler tomurcuklanamaz.
D-Vejetatif:Bitkiden koparılan parça mitoz bölünme geçirirse. Tarımda kullanılır (çelikle üreme,aşılama,kültür yöntemi -meristem hücreleri kullanılır lab ortamında-)
E-Rejenerasyon:Kopan parçanın kendisini yeni canlıya dönüştürmesi (deniz yıldızı, toprak solucanı,planarya) Omurgalılar bunu sadece onarım için kullanır.

EŞEYLİ: Mayoz+Döllenme
A-İzogami:Şekil ve büyüklükleri aynı gametlerden oluşur. İkisi de kamçılı (tatlı su algeri)
B-Heterogami:Şekil ve büyüklükleri farklı gametler (Yumurta ve sperm).Algler,mantar,hayvanda var.
C-Konjugasyon:Aynı türden farklı kalıtsal yapıya sahip olanlar arası sitoplazmik köprü. Bakterilerde ve paramesyumda. Paramesyumlar önce köprü kurar ve küçük çekirdek mayoz geçirir; her paramesyumdaki 4 haploitin sadece 1'i kalır ve o da mitoz geçirir. Aralarında eşit dağılımlı kromozlarını paylaşırlar; sonra yeni oluşan çekirdekler 3 kez mitoz geçirir; 8 çekirdek oluşur. 3'ü erir; 1'i küçük çekirdek olmak üzere mitoza uğrar; diğer 4'ü oluşacak 4 yavrunun büyük çekirdeği olur. Yani kojugasyonla her paramesyumdan 4 yavru oluşur.
D-Partenogenez:Arı,karınca,yaprak biti,kelebek. Oluşan bireyler n kromozomlu (döllenmemiş). Bu bireylerin gametleri mitozla oluşur. n kromozomlu olur. Bu döllenme uyarıcılarla yapay da yapılır (deneysel partenogenez)
E-Hermafroditizm:Yassı solucanlar kendilerini dölleyebilir (kendileşme), ama toprak solucanı ve istiridye bunu yapamaz. Her ikisinde de kalıtsal çeşitlilik sağlanır ama kendileşmede daha azdır.
F-Metagenez:Plazmodyum,çiçeksiz bitki ve bazı omurgasızlarda

ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE ÜREME
-Tozlaşma ve döllenme: Farklı çiçekler arasındakine çapraz, aynı çiçektekine kendi kendine tozlaşma denir. Döllenme sonucu zigot, sonra da embriyo ve yeni bitki oluşur.
-Tohum:Tohum taslağının gelişmesiyle oluşur. En içte embriyo var (2n);embriyonik kök, emb. gövde ve çenek bulundurur. Sonra endosperm var (3n), ama açık tohumlularda döllenmeden geliştiğinden n kromozomlu. En dıştaki kabuk tohum taslağının dış çeperinin kalınlaşmasıyla oluşur ve hücre çeperlerindeki süberin,lignin birikiminden dolayı mantarlaşmıştır.
-Meyve:Tek yumurtalığın gelişmesiyle basit, birkaç tanenin gelişmesiyle de bileşik meyve oluşur.
-Çimlenme:Su, oksijen,uygun sıcaklık varsa olur.Yeşil yaprak oluşana kadar endorsperm ve çenek kullanılır. Bu sürede geçici ağırlık kaybı olur,ama ilk yaprak oluşunca fotosentez başlar. Çimlenen tohum önce sulamayla içine su alıp şişer ve patlar, sonra embriyo mitoz geçirir ve kökle gövde büyür.

HAYVANLARDA ÜREME
-Gametogenez:
   *Spermatogenez: Seminifer tüpçüklerde mayoz bölünmeyle sperm oluşur;eşit miktarda sitoplazma ve genetik materyal içerirler.Hareketli ve yumurtadan küçükler.1 sperm ana hücresinden 4 sperm oluşur.
   *Oogenez:1 yumurta ana hücresinden 1 yumurta oluşur.Beslenme ve korunma yumurtalıktan sağlanır. Yumurta zarını vitellin örtüsü çevreler.Vitellusta bol besin depolanır. (dış gelişmede çok,iç gelişmede az)
-Döllenme:
   *Dış döllenme: Kurbağa, balık, kabuklular,yumuşakçalar. Çok gamet oluşur. 
   *İç gelişme: Kara canlıları ve köpek balıklarında var. Yumurta sayısı az, sperm çok.
-Gelişme
   *Balık ve kurbağa suda:dış gelişme
   *Kuş ve sürüngenler yumurtada:dış gelişme
   *Memelilerde anne vücudunda (besin ve boşlatım plasentadan karşılanır):iç gelişme

İNSANDA ÜREME SİSTEMİ
-Dişi: 2 yumurtalık var. Foliküllerde her ay 1 yumurta hücresi oluşur. Döllenme borusu bu yumurtayı yakalar; içindeki sillerle uterusa yönlendirir. Uterus kan damarları ve mukusça zengindir.Kaslıdır.Zigotun doğuma kadar gelişmesini sağlar. Zigot mitoz bölünmeye döllenme borusunda başlar ve rahimde devam eder (implantasyon)
-Erkek: Skrotum içinde testis var. Eşey organı çiftleşme aracı.Yardımcı bezler sperme hareket ortamı oluşturan sıvıları üretir (prostat bezi, seminal bez, cowper bezi) Prostat bezi ayrıca sperm ve idrarın aynı anda çıkışını önler.

SINIFLANDIRMA VE BİYOÇEŞİTLİLİK

-Sınıflandırma: Canlıların benzer özeliklerine göre göre pruplandırılması. Uğraşan bilim dalı taksonomi.

1-AMPİRİK (SUNİ) SINIFLANDIRMA
-Canlıların sadece dış görünüşleri ve yaşadıkları yere sınıflandırılması. Sadece gözleme dayalı
-Daha çok analog (görevdeş) organlardan yararlanılır.

2-FİLOGENETİK (DOĞAL) SINIFLANDIRMA
-Karl Line bulmuş. Homolog organlar dikkate alınır.
-Homolog organlar (kökendeş) kullanılır.

SINIFLANDIRMA BASAMAKLARI: Tür-Cins-Aile-Takın-Sınıf-Şube-Alem
-Başa doğru gidildikçe; birey sayısı azalır, ortak özellik ve akrabalık derecesi artar, çeşitlilik azalır
-Karl Line geliştirmiş
-Tür:Ortak atadan gelir, çiftleştiklerinde verimli yavrular oluşturan canlılar topluluğu
-Aynı tür bireylerin kromozom sayıları aynı olsa da genetik bilgiler farklı olabilir.
-Aynı türlerin bireylerinin protein yapıları aynı olmasa da benzer


TÜRLERİN ADLANDIRILMASI: İKİLİ ADLANDIRMA SİSTEMİ
-Bir cins adı, bir de tür adından oluşur. Akrabalık derecesi cins adına göre belirlenir.

BİYOÇEŞİTLİLİK


1-BAKTERİLER:Hücre duvarı (peptidoglikan-polisakkarit), hücre zarı ve sitoplazmadan (organik ve inorganik moleküller,DNA,RNA,ribozom,enzim) oluşur.
   -Kalıtım maddesi halkasal DNA. Protein kılıf içermez. Ayrıca plazmit denilen DNA parçaları var. Bunlar da antibiyotiklere karşı direnç falan sağlıyor
   -Bazı bakteriler pasif, bazıları aktif hareket yapar.Aktif olanlarda kamçı var.
   -Pilus:Bakterilerin yüzeye ve birbirlerine tutunmasını sağlar.DNA aktarımında görev alır.
   -Mezozom:Bazı bakterilerde var. Solunum enzimleri bulundurur. Hücre zarında.
   -Kapsül:Bazı bakterilerde var. Polisakkaritten oluşmuş. Hücre duvarı dışında.
   -Bakteriler ikiye bölünerek çoğalır. Önce DNA eşlenir. Sonra hücre büyür, bir girinti hücreyi böler.
   -Endospor:Bazı bakterilerde. Kromozom kopyalanırken bir kopyası burada saklanır.Olağanüstü koşullarda bakterinin yaşamasını sağlar.
 
   -Oksijen kullanımına göre bakteriler: Anaerob (etil alkol,laktik asit,asetik asit), geçici anaerob,geçici aerob, aerob
 
   -Beslenme şekline göre bakteriler:Ototrof (fotoototrof,kemosentetik-nitrit,nitrat,demir bakterileri,rizobium bakterileri-), heterotrof (parazit,saprofit-yoğurt bakterileri,vitamin üreten bakteriler,selüloz sindirenler-)

   -Gram boyasına göre bakteriler: + (gram boyasına boyanınca mor veya mavidir, hücre duvarında çok peptidoglikan var), - (gram boyasıyla boyanamaz,pembedir,hücre duvarı ince)

   -Şekillerine göre bakteriler:Kokus (menenjit,ateşli romatizma),bacillus (verem,tifo,tetanos),spirillum (frengi),virgül(kolera)

2-ARKELER:Güç yaşam koşullarına adapte olmuşlardır,ama normal yerlerde de yaşar. Beslenme, solunum,şekil,gram boyanması özellikleri bakteriler gibi. Fark:Dirençli enzim sistemi
   -Metanojenler: CO2 ve H2 yi birleştirip CH4 yapar.Oksijensiz ortamda yaşar(bataklık,pis su,bağırsak)
   -Halofiller: Kızıldeniz ve Tuz Gölü
   -Termofil
   -Psikrofil: soğuk sever

3-PROTİSTA:Tatlı sularda yaşayanda kontraktil koful var (osmotik denge).Bazı türler koloni yapar.
   a-Silliler: Paramesyum.
      *Kontraktil koful
      *Büyük (hücre metabolizması,eşeysiz üreme) ve küçük (eşeyli üreme -konjugasyon-) çekirdek.
      *Tiroksit:Düşmana karşı savunma için iğne
      *Pelikula:Koruyucu yapı
      *Besinler ağızdan fagositozla alınır.Anüsten dışarı atılır.
      *Mayoz bölünme görülür.
   b-Kamçılılar: Öglena (kloroplast!)
      *Hücre çeperi yok
      *Stigma:Işığa duyarlı kısım
      *Hem bitkisel (kloroplast), hem hayvansal (kamçı-aktif hareket)
      *Eşeysiz üreme
      *Kontraktil koful
      *Pelikula
   c-Kök ayaklılar:Amip
      *Kontraktil koful
      *Kist:Kötü ortam şartlarında dönüştükleri şey
      *Besin kofulu:Sindirim
      *Eşeysiz
   d-Sporlular:Plazmodyum
      *Hareket organı yok.
      *Parazit
      *Difüzyonlar besin alımı
      *Eşeysiz üreme eşeyliyi takip eder
   e-Alger:Hücre çeperi,bölünerek veya sporla çoğalma,tek veya çok hücreli. Kontraktil koful yok
   f-Cıvık Mantar:Çok çekirdekli,çeper yok,saprofit beslenir, nem sever, eşeyli veya eşeysiz çoğalır

4-MANTARLAR:Glikojen, hücre çeperi (kitin), heterotrof. Eşeyli üreme eşeysizi takip eder. Spor keselerinde spor yapar.Çürükçül (madde devri).
   *Kültür mantarları: protein, vitamin, mineral yönünden zengin
   *Maya mantarı: Nem sever. Tomurcuklanarak çoğalır.
   *Küf mantarı:Her yerde yaşar.

5-BİTKİLER:Selüloz çeperi nişasta, plastitler
   a-Damarsız tohumsuz:Metagenezle ürer. Ciğer otları (rizoitle toprağa tutunur),kara yosunu (rizoit)
   b-Damarlı tohumsuz:Gerçek yaprak,kök yok.Sporla çoğalır.Metagenez. Eğrelti otu,at kuyruğu,kibrit otu
      *Rizom:toprak altı gövdesi
   c-Damarlı tohumlu:Gerçek kök,gövde,yaprak.
      *Açık tohumlu: Tohum kozalak arasında. Yumurtalık yok.Hep yeşil. İğne yaprak. Çok yıllık odunsu bitki. Genelde erkek ve dişi organları farklı bitkilerde. Rüzgarla tozlaşır. Endosperm döllenme olmadan gerçekleşir ve n kromozomludur. Çenek sayısı değişken (çam polikotiledon)
      *Kapalı tohumlu:Çoğu kışım yaprak döker. Endosperm döllenmeyle olur (3n). Otsu veya odunsu.
         -Monokotiledon:Paralel damarlı yaprak.Çoğu otsu.Saçak kök.Düzensiz iletim demeti
         -Dikotiledon:Yaprakları ağsı damarlı.Düzenli iletim demeti.

6-HAYVANLAR:Sünger ve mercan hariç sinir sistemi var.
   a-Omurgasızlar:İç iskelet yok.Sinir şeritleri varsa karında
      *Sünger:Pasif.Porlu.Boşaltım ve solunum difüzyonla.Mezoderm olmadığından organ yok.Eşeyli ve eşeysiz (tomurcuklanma)
      *Sölenter:Sindirim boşluğu (ağız ve anüstür),solunum ve boşaltım difüzyonla.Yakıcı kapsüllerle kendini korur.Eşeyli ve eşeysiz çoğalır.Polip (pasif) ve medüz (Deniz anası). İlk sinir sistemi
      *Solucan:Üç tabakalı.Eşeyli.
         -Yassı (tenya,planarya,karaciğer kelebeği): parazit. Hermafrodit.Sinir ve üreme sistemi var.Tenyada sindirim boşluğu yok.Parazit yaşayanların bazılarında sindirim sistemi yok
         -Yuvarlak: Ağız ve anüs var! Eşeyli. Ör: kancalı kurt,bağırsak solucanı, kıl kurdu
         -Halkalı(toprak solucanı ve sülük): Baş bölgesi var.Kapalı dolaşım sistemi. Solungaç ve deri solunumu.Hermafrodit.
     *Yumuşakça:(ahtapot, midye, salyangoz, mürekkep balığı)Bazılarında dışta kabuk var Solungaç ve manto solunumu.Otçul,etçil,parazit.Karında kaslı ayak.
     *Eklem bacaklı:Sinir ve solunum sistemi. Sadece eşeyli! Baş,göğüs,karın.Açık dolaşım.Kitinden dış iskelet.Boşaltım organı mappighi tüpleri.Çizgili kas var.
         -Kabuklular: Solungaç solunumu (karides,yengeç,istakoz)
         -Araknid(örümcekgil): 4 çift ayak.Trake solunumu.Zehir bezi.(Örümcek, kene, akrep)
         -Çok ayaklı:Vücutları bölmeli.Pullu.Bazıları zehirli.
         -Böcek:Trake solunumu.Kanda O2,CO2 yok.Metamorfoz.Ürik asit.en çok bulunan canlı grubu.
         -Derisi dikenli:Sürünür.Kalkerden iskelet.Rejenerasyon. Solungaç solunumu.
   b-İlkel Omurgalılar:Notokord (sırtta).Kapalı dolaşım.Solungaç solunumu
   c-Omurgalılar:İç iskelet (kemik/kıkırdak). Omurga içinde omurilik (sırt). Kapalı dolaşım.
      *Balık:Çenesiz (pulsuzdur),kıkırdaklı (vücut içinde döllenme),kemikli (yüzme kesesi ve pulu var) olarak 3'e ayrılır.
         -Solungaç solunumu
         -İki odalı kalp. Kalpte sürekli kirli kan.Vücutlarında temiz kan
         -Soğukkanlı
         -Kış uykusuna yatmaz
         -Dış döllenme dış gelişme
      *Amphibia:Su ve karada yaşar.
         -3 odacıklı kalp. Temiz ve kirli kan karışık.
         -Soğukkanlı.
         -Kış uykusu.
         -Metamorfoz. (kurbağa larvaları=iribaş)
         -Larva dönemi solungaç,ergin dönem akciğer ve deri solunumu
         -Dış döllenme dış gelişme
      *Sürüngenler:
         -Pullarla örtülı,kuru vücut. Deri değişimi var.
         -Akciğer solunumu
         -Soğukkanlı
         -Timsah dışında hepsinin kalbi 3 odacıklı. Timsahlar kış uykusuna yatmaz
         -Yumurta sert kabukla örtülü
         -İç döllenme dış gelişme
      *Kuşlar:
         -Tüylü vücut.Kanat ve gaga var
         -Akciğer solunumu
         -Sıcakkanlı
         -Kemiklerinin bazılarının içi boş (yedek oksijen deposu)
         -4 odacıklı kalp
         -İç döllenme dış gelişme
      *Memeliler
         -Kıllı vücut. Sesleri toplayan kulak kepçesi
         -Akciğer solunumu. Alveoller var. Olgun alyuvarlarda çekirdek yok
         -Sıcakkanlı
         -Yavrularını doğurur ve sütle besler. İç döllenme iç gelişme
         a)Gagalı memeli: Su kenarında yaşar. Perde ayak. İç döllenme dış gelişme. Sütle besler çocuğunu
         b)Keseli memeli: Kanguru, koala, keseli fare
         c)Plasentalı memeli: Kirpi,balina,yarasa,maymun

BİYOÇEŞİTLİLİĞİ NE ETKİLER?
-Farklı kalıtsal yapılar (türe ait). Fiziksel ve biyolojik faktör
-Habitatların tahrip edilmesi, yaşam alanına yabancı türlerin sokulması,aşırı tüketim ve besin zincirinin bozulması biyoçeşitliliği tehdit eder.

Not: Fotosentetik bakteri ve kloroplastın ortak özellikleri
   1-ETS enzimlerine sahipler
   2-Ribozom bulundururlar
   3-Klorofil içerirler.

6 Şubat 2012 Pazartesi

BASINÇ

Yüksek basınç: Antisiklon
Alçak basınç:siklon

1-yerçekimi
2-yükseklik
3-sıcaklık: termik kökenli basıncı oluşturur
4-dinamik etken:hava kütlelerinin hareketleriyle oluşur

Antisiklon basınç:Yatay ve dikey hava hareketleri görülür. Yatay hava hareketi merkezden çevreye doğru, ama günlük hareket yüzünden sapmaya uğrar. Dikey hava hareketi de alçalıcı. Alçalan hava ısınır, nem taşıma kapasitesi artar; o yüzden yağış önlenir. Yüksek basıncın etkili olduğu yerlerde hava bu yüzden genelde açıktır.

Siklon basınç: Yükselen dikey hava hareketi ve çevreden merkeze yatay hava hareketi görülür. Yükselen hava soğur; nem taşıma kapasitesi azalır ve yağış bırakır. Bu yüzden alçak basınçlı yerlerde hava genelde kapalı. Isı kaybı da nem çok olduğundan az.

TÜRKİYE'DE SICAKLIK

-Yıllık sıcaklık dağılışı: Kuzeyden güneye artar (enlem ve sıcak rüzgarlar). Doğuya doğru azalır (karasallık ve yükselti).

-Ocak ayı: En yüksek sıcaklık Akdeniz (enlem ve denizellik etkisi). En düşük sıcaklık KD Anadolu (karasallık, enlem, Sibirya yüksek basıncı)

-Temmuz ayı: En yüksek sıcaklık GD Anadolu (enlem, karasallık, Basra alçak basıncıi çölden esen rüzgarlar-samyeli) En düşük sıcaklık Karadeniz ve Marmara (enlem)

-İndirgenmiş yıllık ortalama sıcaklık haritasıyla gerçek sıcaklık haritası arasındaki en büyük fark:D Anadolu


3 Şubat 2012 Cuma

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ

-Organik moleküllerin tamamında C ve H bulunur
-İnorganik bileşikler: Sindirilmeden doğrudan kana geçer.
   *Su: Tohumlarda %15'in altındadır (enzimlerin çalışması böylece engellenir). Çok iyi bir çözücüdür (kan dokunun büyük bölümünü oluşturur, madde taşımasında rol oynar. Metabolizma atıklarını seyreltir.Besin sindirimine yardımcıdır.Bitkilerin ihtiyacı olan maddelerin kolayca alınmasını sağlar.). Kohezyon etkisiyle su topraktan yapraklara kadar taşınabilir.Yüzey gerilimi sayesinde delinmesi güç bir tabaka oluşturur yüzeyde. Suyun öz ısısı yüksek olduğundan Ankara'da hava sıcaklığı düşükken Antalya'da denize girilebilir. Yani kıyıların ılıman olması, hatta insanda vücut sıcaklığının dengede tutulması su öz ısısının yüksek olmasındandır.
   *Asitler:Ekşidir ve turnusol kağıdını kızartırlar. Organik veya inorganik olabilir.
   *Bazlar:Acıdır ve turnusol kağıdını morartır.
   *Tuzlar:Hücre içi ve hücreler arasında var.Ozmotik basıncın dengelenmesini sağlar.
   *Mineraller:Metabolizma faaliyetleri için mühim.Enzimlerin ve hemoglobinin yapısına katılır.Ozmotik basıncı düzenler.Kofaktör olarak düzenleyici görev yapar.
      -Na,Cl,K:Su dengesinin sağlanması, kas ve sinirlerin çalışması
      -Ca,P:Vücutta en çok olan Ca.Kemik ve dişlerin yapısına katılırlar.Sinirlerin çalışması,kanın pıhtılaşması, enzimlerin çalışması. P nükleik asit, yağ, protein, ATP vb yapısında
      -Mg:Kemik yapısında. Kas ve sinirlerin çalışması
      -F: Diş yapısında
      -Fe: Hemoglobin yapısında. Enzim ve bazı pigmentlerin yapımı için de gerekli. Eksikliğinde anemi.
      -I: Tiroksin yapısında.Yetersiz alınırsa tiroit bezi çok çalışır, guatr olur.
      -Zn:Enzim yapısında. Büyüme ve gelişme.
      -Cu: Enzim yapısında
      -S: Aminoasit yapısında
      -Nitrat: Aminoasit sentezi
-Organik bileşikler:
   *Karbonhidrat:Yapıcı-onarıcı,enerji verici,yıkımı kolay,fazlası yağa dönüştürülür.
      -Zar sistemi ve hücre çeperi yapısında, ayrıca nükleik asit ve ATP'de de var
      -Monosakkaritler:Kolay çözünür,tatlı.5 karbonlu(Riboz,deoksiriboz), 6 Karbonlu (Glikoz,fruktoz,galaktoz)
         *Pentozlar:Yapısal. RNA, ATP, NAD, FAD, NADP yapısında.Deoksiribozda 1 O eksik.
         *Heksozlar:Yapısal ve enerji verici.Molekül dizilişleri farklı.Enzimler aracılığıyla birbirine dönüşür. Hücre zarından en hızlı galaktoz,sonra glikoz ve fruktoz geçer.
      -Disakkaritler:Glikozit bağıyla bağlanır (kovalent)
      -Polisakkaritler:Nişasta,glikojen(dallanmış,suda çözünür),selüloz(bağırsakta yüzeyi aşındırara mukus üretmek için uyarır, dallanmamıştır,suda çözünmez), heparin (kanın pıhtılaşmasını önler)
   *Yağlar: İçerdikleri O ve H karbonhidratlarındakinden daha çok; daha çok enerji verir. Yakılmaları uzun sürer. Aseton, eter vb. organik çözücülerde çözünür.
      -Yapısal ve enerji verici.D vitamini ve eşey hormonlarının yapısına katılıyor.
      -ADEK'in vücuda alınmasında etkili
      -Özellikle göçmen kuşlar,çöl hayvanları,kış uykusuna yatan hayvalarca bol depolanır.
   *Protein: Her canlınınki kendine özgü.Protein benzerliği akrabalık derecesini gösterir.
      -Basit proteinler:albümin, globulin, histon, sindirim enzimleri
      -Bileşik protein: glikoprotein, lipoprotein, fosfoprotein
   *Vitaminler:Hazır alınır
      -Genelde bitkilerden, ama depolananlar hayvanlardan da sağlanır
      -Kolay bozulur. ACDE oksijenle, ABEK ışıkla, CE demir,bakır vb. metallerle temas edince bozulur
      -Isı değişiminden de etkilenir.
      -Büyüme ve üremede önemli. Düzenleyici (koenzim)
      -ADEK (yağda erir):Karaciğerde depolanır. D vitamini vücut hücrelerinde oluşturulabilir.