İNKILAP HAREKETLERİ

İNKILAPLARIN GENEL KARAKTERİ
-Bağımsızlık savaşı hem vatanın bütünlüğü ve ulusun bağımsızlığı için Sevr'i yok etmeyi amaçlamış; bunu Büyük Türk Zaferi ve Lozan Antlaşması'yla yapmış;
-Hem de modern Türk Devleti kuruculuğunu sağlamıştır.Böylelikle imparatorluktan ulus devletliğe, teokrasiden laikliğe ve saltanattan cumhuriyete geçilir.
-Atatürk inkılapları yeniden doğuştur. Köklü ve radikaldir. Eski gerici kurumlara son verilir, yenileri gelir. İnkılaplar birbirini tamamlar.

HUKUK ALANINDAKİ İNKILAPLAR
Devlet Düzeni ve Hukuk
-OD'de hukuk: İslami esaslar geçerliydi.Ayrıca geleneklere dayalı Örfi hukuk kuralları da vardı. Gayrimüslim halk kendi hukuk kurallarını uygulardı. Kapitülasyonlarla yabancılara hukuksal ayrıcalıklar verilmişti. Son dönemlerde batı tipi mahkeme görülmüş; kaynağı Sünniliğe dayanan Mecelle (medeni kanun) hazırlanmış ama aksaklıkları yine de giderilememişti. OD hukuk sisteminde birlik yoktu.
Yenilik nedenleri:Hukuk birliği eksikliği, çağdaş yaşama (batıya) uygun hukuka ihtiyaç, kadın haklarının yetersizliği, laik hukuk kurallarına ihtiyaç (laiklik adına), hukuksal eşitlik eksikliği
Yenilikler (Teşkilat-ı Esasiye, 1924 Anayasası):Şeriye Mahkemeleri kapatılır, Medeni Hukuk Kabul edilir (İsviçre Medeni Kanunu); kabul edilen medeni kanun kadın-erkek eşitliğini esas alır (boşanmada, mirasta, mahkemede),resmi nikahı ve tek eşliliği zorunlu kılar, patrikhane ve konsoloslukların kendi mahkemelerini kurmaları yasaklanır ve din işleri dışında iş yapmaları yasaklanır.
Önemi:Laikleşmede büyük adım, kadına siyasal hak getirmese de buna ortam hazırlar, kadına toplumdaki değerini verir, ülkede hukuk birliği sağlar ve gayrimüslim vatandaşlar üzerindeki devlet egemenliğini vurgular.
- Borçlar yasası, Ticaret Yasası,Ceza Yasası ve Deniz Ticaret yasası da kabul edilir.
-Türk kadını siyasal haklara kavuşur: 1930 Belediye Yasası ile yerel seçimlere katılır. 1933'te muhtarlıklara seçilebilir. 1934'te milletvekili seçme ve seçilme hakkı alır. Kadınların siyasal alandaki eşitliği pek çok batı toplumuna örnek olur (Atatürk inkılaplarının taklit değil, ülkenin iç dinamiklerinden kaynaklanan zorunlulukların sonucu olduğunu kanıtlar)

LAİKLEŞME AŞAMALARI
-1922:Saltanat ve Şeyh-ül İslamlık kalkar
-1924:Halifelik kalkar, Tevhid-i Tedrisat Kanunu gelir (eğitimde laiklik)
-1925:Tekke ve zaviyeler kapatılır (toplumsal alanda laiklik)
-1926:Türk Medeni Kanunu kabul edilir:Hukuksal laiklik
-1928:Anayasa laikleşmesi
-1937:Laiklik ilkesi anayasa gelir

EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA İKILAPLAR
-OD: Dinsel temele dayanıyordu ve eğitimde birlik yoktu (gayrimüslimlerin kendi okulların,yabancı okullar vs).Islahatlarla batı tipinde okullar medreselerle birlikte işledi;bu da kültür ikiliğine yol açtı ve farklı nesiller yetişti.
-M Kemal, cumhuriyet ilan edilmeden (1922) der ki:"Hükümetin en mühim görevi eğitimdir.Çağın gereklerine bu konuda uyulmalı.Pratik ve temel bilgiler verilmeli.Milliyetçi,medeniyetçi,laik ve bilimsel zihniyet oluşturmalı.Türk Devleti'nin bağımsızlığı ve bütünlüğüne karşı gelişen her fikirle mücadele etmeli"
-MEB amacı böylelikle Atatürkçü,demokrat,laik ve özgür düşünceli gençler yetiştirmek olur.
-Tevhid-i Tedrisat Kanunu:Eğitimde birlik sağlanır.MEB oluşur.Çağdaş eğitim esasları gelişir.Kız ve erkekler için ilköğretim zorunlu olur.
-Medreselerin kaldırılması:Türk dilinin Arapçadan korunmasını da kolaylaştırır.Kültürel ikililiği de kaldırır
-Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun (1926):laikliğe uygun ilk ve ortaöğretim esasları
-Harf İnkılabı(1928):Batıyla ilişkileri kolaylaştırmak,okur-yazar sayısını artırmak,eğitimi topluma yaymak.Böylelikle çağdaşlaşma ve geniş kitleye ulaşma konusunda egel kalkar.Kitap basımı bayağı artar. Doğu kültüründen batı kültürüne geçişin önemli bir adımıdır.M Kemal'e "başöğretmen" denmiştir. Başlatılan bu eğitim seferberliğinde bir diğer önemli adım da "Halkevleri" ve "Köy Enstitüleri"dir.(temel ve mesleki eğitim)
-Millet Mektepleri'nin açılması:ilkokul seviyesini geçenlere yeni harflerle okumayı öğretir.
-Türk Tarih Kurumu'nun açılması (1931):OD'nin ümmetçi anlayışı yüzünden önceleri hep İslam tarihi okutulurdu.Tanzimat dönemi Osmanlı Tarihi de okutulmaya başlansa da,hanedan tarihinden ileri gidemedi. TC'nin temeli "milliyet" ise milliyetçi esasa uygun eğitimi (Türk tarihini aydınlatan) esas alır. Bu kurum buna hizmet etmek için 4 ciltlik tarih serisi oluşturur.Ümmetçi ve hanedancı tarih anlayışının yerini ulusal tarih anlayışı alır ve laikliğe hizmet edilir.
-TDK Kurulması(1932):Yükselme döneminden itibaren saray Osmanlıca,halk Türkçe konuşuyordu.TC gibi ulusal bir devletin temel amacı ise halk dilini ulusallaştırmak olur. Böylece dil birliği sağlanır, Türkçe saygın konuma gelir, yabancı dil boyunduruğundan kurtulur ve aydın dili-halk dili ayrımı son bulur.
-Üniversite Reformu(1933):Darülfünun'un yerini İstanbul Üni. alır. Yüksek Ziraat Enstitüsü, Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Güzel Sanatlar Fakültesi açılır. Ama ilk yüksekokul Ankara Hukuk Mektebidir (hukuk inkılabı öncelikli)

TOPLUMSAL YAŞAMLA İLGİLİ İNKILAPLAR:Laik düzene uygun toplumsal düzenlemeler
-Tekke ve Zaviyelerin kapatılması (1925):Bir dönem halk eğitiminde yararlıydılar ama sonra amacından sapıp dinsel sömürü merkezi (Ortaçağ Avrupasına benzer yapılanma) ve siyaset yapılan yerler haline geldiler (Şeyh Sait İsyanı).Bu inkılapla, toplumsal laikleşmeye katkı sağlanır ve cumhuriyete muhalif kurumlara son verilir.
-Takvim,Saat ve Ölçülerde Değişiklik:Kargaşaları önleyip ekonomik ve ticari alanda birlik sağlar ve uluslararası ticaret de gelişir.
-Soyadı Kanunu:kargaşa önlenir ve toplumsal ayrıcalık belirten unvanlar kalkar.(halkılık)
-Kıyafette Değişiklik:Batılılaşmaya ve laikleşmeye hizmet.Şapka özgür fikir ve düşünce sembolüdür.

EKONOMİ ALANINDA GELİŞMELER
-İzmir İktisat Kongresi:"Misak-i İktisadi" kararı çıkar ve siyasal bağımsızlık kadar ekonomik bağımsızlığın da mühim olduğu esas olur. "Ulusal Ekonomi İlkesi" kabul edilir (ilk kez devletçilik gündeme gelir). Akılcı çözümler getirilir (Hammaddesi yurt içinde olan sanayi dalları kurumu, fabrika ve büyük işletmelere geçilmesi,özel teşebbüse kredi,yabancı tekellerinden kaçınmak,ulusal banka,sendika hakkı vs)
   *Burada alınan kararlar Lozan'da kapitülasyonların kaldırılmasında etkili olur
-Sektörlerin Gelişiminde Ekonomik Durum
   1-Tarım:Ezici vergiler köylüden kaldırılır (aşar vergisi!), üretim olanakları artırılır, köylü tarım konusunda eğitilir, toprağı olmayana toprak verilmek istenir (toprak reformu) ama toprak ağaları buna yanaşmadığından olmaz. Olumlu sonuçlar alındığından köylünün cumhuriyete bağlılığı artar. Ucuz kredi vermek için TC Ziraat Bankası olanakları artar, Tarım Kredi Kooperatifleri kurulur. Tarımı modernleştirmek için Yüksek Ziraat Enstitüsü kurulur (sonra fakülte olacak)
   2-Ticaret:İlk Türkiye'nin özel bankası (İş Bankası) kurulur. Ticaret ve Sanayi Odaları kurulur. Kabotaj Kanunu ile Türk denizlerinde gemi işletme hakkı sırf Türkiye'ye ait olur (kapitülasyonların son uzantısından da kurtulunur). TC Merkez Bankası (nakit işiyle uğraşmak için) kurulur.
   3-Sanayi:Mevcut endüstri kuruluşlarını koruyup yenilerini eklemek, büyük sanayi dallarını ülkenin kendi eliyle kurmasını sağlamak, uzman kadro oluşturmak vb amaçlar güdülür. "Teşvik-i Sanayi Yasası" çıkarılır, ama yeterli sermaye olmadığından işe yaramaz. Onun yerine "Birinci 5 yıllık Plan" hazırlanır ve SSCB ile Japonya'dan sonra dünyanın en hızlı kalkınan 3. ülkesi olur. 2. kalkınma planını hazırlasa da II. Dünya Savaşı başladığından plan uygulanamaz. Özel sektörlere kredi vermek için Sümerbank kurulur.  İlk ağır sanayi kuruluşu Karabük'te açılan demir-çelik işletmesi olur.
   4-Ulaşım ve Sağlık:OD'nin uğraşmadığı yol işleriyle uğraşılır. Demir yolu yapımı da önemsenir (var olanları yabancılar işletiyor) Demir yolu politikasının ilk adımı yabancı şirketlerden onları satın alarak demir yollarını ulusallaştırmak olur. İkinci adım da yenilerini yapmaktır. (Yabancıların elindeki işletmeleri satın almak=ulusallaştıma politikası). Kabotaj Kanunu ile yabancı gemilerinin yerini Türk sularında Türk gemileri alır. Denizbank, Devlet Deniz Yolları Müdürlüğü, Denizcilik Bankası kurulur.