OROJENEZ:Kıvrım dağları,horst-grabenler ve fay hatları oluşur
-Jeosenklinallere dış kuvvetlerin etkisiyle yan basınçlar tarafından tortul kütleler gelir.
-Sertlik ve direncine göre tabakalar ya kırılır ya da kıvrılır.
-Kıvrımlı Dağlar
-I. zamanda eski kıvrım dağları:Kaledoniyen (İskoçya ve Norveç)
-I. zaman sonlarında Appalaşlar, Urallar ve Orta Ren Dağları
-III. zamanda genç kıvrım dağları:Alpler,Kayalık,And,Himalayalar (Hindistan levhası kuzeye kayar)
-Memlekete nolii? Yıldız, K. AD, Karasu–Aras,Toroslar,Ergene Havzası, İç Anadolu düzlükleri
-Kırıklı Dağlar
-Tortullar kırılır,yatay ve dikey doğrultuda yer değiştirir.
-Horst: Altay, Tanrı, Ural (Asya), Juralar (Avrupa
-Graben:K Amerika'da Appalaş Dağları,A Afrika'dan Hatay'a doğru Kızıldeniz,Lut Gölü vb. çukurlar
-Memlekete nolii?
*Horst:Biga, Kaz, Mandra, Yunt, Menteşe, Aydın, Bozdağlar
*Graben:Menderes Ovaları, Gediz Ovası, Bakırçay ve Hatay çukurluğu
-Deprem, volkanizma ve fay; kırık hatları üzerinde.
EPİROJENEZ
-Sial ve Sima arası izostatik denge çeşitli kuvvetlerle bozulunca kara ve deniz tabanları dikey doğrultulu çökme-yükselme hareketleri gösterir.
-Yükselmeyle jeoantiklinal, alçalmayla jeosenklinal oluşur. Kara ve deniz oranları buna bağlı olarak değişir
-Suyun karada ilerlemesi transgresyon, gerilemesi,regresyondur.
-İskandinav YA, Grönland, Kanada'da da buzulların erimesi ile yükselme; Hollanda ve K Amerika ovalarının tortullaşması ile çökme olur.
VOLKANİZMA
-Magma kıta kenarları ve fay hatlarından fırlar
-Derinlik volkanizması:dayk,bakolit,lakolit,sill vb şekiller.Zamanla dış kuvvetlerin aşındırmasıyla yüzeye çıkar.
-Yüzeysel volkanizma:Magma katı,sıvı,gaz halinde yeryüzüne çıkar.Lav püskürür. Patlamalarda yüzeye çıkan irili ufaklı kayalara tüf denir ve birikmeleriyle tüf tabakaları oluşur. Miniklere volkan tüfü, ortalara lapilli, büyüklere volkan bombaları denir.
-Volkanların ağızlarına krater, büyüğüne kaldera denir. Sırf gaz patlaması olursa da maar çukuru oluşur.
-Kül konileri: Magma yoğun ve akışkansa.
-Kalkan konileri: Magma akışkansa. Kubbemsi görüntü. Ör: Havai
-Tabakalı volkanlar:Magma pek akıcı değilse. Ör:Japonya
-Büyük Okyanus çevresi, Atlas Okyanusu ortası, Alp-Himalaya kuşağı, Akdeniz-D Afrika'da var çok.
-Volkanik sahalarda çok mineral var. Verimli tarım arazileri de var haliyle. O yüzden yerleşim de bol.
DEPREMLER
İnceleyen bilim:Sismoloji. Ölçen alet:Sismograf
Volkanik depremler:Sırf volkanizmadan etkilenen arazide oluşur (Japonya,İtalya,Endonezya,Kolombiya vb) Şiddeti de az
Çökme (Göçme depremler): Kolay eriyen karstik arazilerin (mağara vb) çökmesiyle olur.Şiddeti az,dar alan
Tektonik depremler:Fayların oluşturduğu bloklar dikey ve yatay hareket eder.En şiddetli ve yıkıcı depremler.
-Depremin yer altındaki başlangıç kısmı: Hiposantr
-Hiposantra en yakın olan dış yüzeydeki nokta:episantr
-Episantr-hiposantr arası uzklık odak derinliği
-Deprem şiddetinin aynı olduğu yerlerin birleştirilmesiyle oluşan harita:izoseist hasrita
-Odak derinliği ne kadar az, enerji ve deprem süresi ne kadar fazlaysa yıkıcılık o kadar artar
-Genç oluşumlu alanlarda olur:Ateş çemberi, Alp-Himalaya sistemi
-Fay türleri: Normal, ters, yanal atılımlı
-Dalgalar: S (enine), P (boyuna), yatay dalgalar
*P dalgaları en hızlı dalgalar.
*S dalgaları yıkıma yol açar
*Yatay dalgalar onlardan daha yavaş, ama genlikleri daha fazla;P ve S kadar yıkıcı değil
TSUNAMİ
Okyanus ve deniz tabanlarında deprem olunca bu oluyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder