SINIFLANDIRMA VE BİYOÇEŞİTLİLİK

-Sınıflandırma: Canlıların benzer özeliklerine göre göre pruplandırılması. Uğraşan bilim dalı taksonomi.

1-AMPİRİK (SUNİ) SINIFLANDIRMA
-Canlıların sadece dış görünüşleri ve yaşadıkları yere sınıflandırılması. Sadece gözleme dayalı
-Daha çok analog (görevdeş) organlardan yararlanılır.

2-FİLOGENETİK (DOĞAL) SINIFLANDIRMA
-Karl Line bulmuş. Homolog organlar dikkate alınır.
-Homolog organlar (kökendeş) kullanılır.

SINIFLANDIRMA BASAMAKLARI: Tür-Cins-Aile-Takın-Sınıf-Şube-Alem
-Başa doğru gidildikçe; birey sayısı azalır, ortak özellik ve akrabalık derecesi artar, çeşitlilik azalır
-Karl Line geliştirmiş
-Tür:Ortak atadan gelir, çiftleştiklerinde verimli yavrular oluşturan canlılar topluluğu
-Aynı tür bireylerin kromozom sayıları aynı olsa da genetik bilgiler farklı olabilir.
-Aynı türlerin bireylerinin protein yapıları aynı olmasa da benzer


TÜRLERİN ADLANDIRILMASI: İKİLİ ADLANDIRMA SİSTEMİ
-Bir cins adı, bir de tür adından oluşur. Akrabalık derecesi cins adına göre belirlenir.

BİYOÇEŞİTLİLİK


1-BAKTERİLER:Hücre duvarı (peptidoglikan-polisakkarit), hücre zarı ve sitoplazmadan (organik ve inorganik moleküller,DNA,RNA,ribozom,enzim) oluşur.
   -Kalıtım maddesi halkasal DNA. Protein kılıf içermez. Ayrıca plazmit denilen DNA parçaları var. Bunlar da antibiyotiklere karşı direnç falan sağlıyor
   -Bazı bakteriler pasif, bazıları aktif hareket yapar.Aktif olanlarda kamçı var.
   -Pilus:Bakterilerin yüzeye ve birbirlerine tutunmasını sağlar.DNA aktarımında görev alır.
   -Mezozom:Bazı bakterilerde var. Solunum enzimleri bulundurur. Hücre zarında.
   -Kapsül:Bazı bakterilerde var. Polisakkaritten oluşmuş. Hücre duvarı dışında.
   -Bakteriler ikiye bölünerek çoğalır. Önce DNA eşlenir. Sonra hücre büyür, bir girinti hücreyi böler.
   -Endospor:Bazı bakterilerde. Kromozom kopyalanırken bir kopyası burada saklanır.Olağanüstü koşullarda bakterinin yaşamasını sağlar.
 
   -Oksijen kullanımına göre bakteriler: Anaerob (etil alkol,laktik asit,asetik asit), geçici anaerob,geçici aerob, aerob
 
   -Beslenme şekline göre bakteriler:Ototrof (fotoototrof,kemosentetik-nitrit,nitrat,demir bakterileri,rizobium bakterileri-), heterotrof (parazit,saprofit-yoğurt bakterileri,vitamin üreten bakteriler,selüloz sindirenler-)

   -Gram boyasına göre bakteriler: + (gram boyasına boyanınca mor veya mavidir, hücre duvarında çok peptidoglikan var), - (gram boyasıyla boyanamaz,pembedir,hücre duvarı ince)

   -Şekillerine göre bakteriler:Kokus (menenjit,ateşli romatizma),bacillus (verem,tifo,tetanos),spirillum (frengi),virgül(kolera)

2-ARKELER:Güç yaşam koşullarına adapte olmuşlardır,ama normal yerlerde de yaşar. Beslenme, solunum,şekil,gram boyanması özellikleri bakteriler gibi. Fark:Dirençli enzim sistemi
   -Metanojenler: CO2 ve H2 yi birleştirip CH4 yapar.Oksijensiz ortamda yaşar(bataklık,pis su,bağırsak)
   -Halofiller: Kızıldeniz ve Tuz Gölü
   -Termofil
   -Psikrofil: soğuk sever

3-PROTİSTA:Tatlı sularda yaşayanda kontraktil koful var (osmotik denge).Bazı türler koloni yapar.
   a-Silliler: Paramesyum.
      *Kontraktil koful
      *Büyük (hücre metabolizması,eşeysiz üreme) ve küçük (eşeyli üreme -konjugasyon-) çekirdek.
      *Tiroksit:Düşmana karşı savunma için iğne
      *Pelikula:Koruyucu yapı
      *Besinler ağızdan fagositozla alınır.Anüsten dışarı atılır.
      *Mayoz bölünme görülür.
   b-Kamçılılar: Öglena (kloroplast!)
      *Hücre çeperi yok
      *Stigma:Işığa duyarlı kısım
      *Hem bitkisel (kloroplast), hem hayvansal (kamçı-aktif hareket)
      *Eşeysiz üreme
      *Kontraktil koful
      *Pelikula
   c-Kök ayaklılar:Amip
      *Kontraktil koful
      *Kist:Kötü ortam şartlarında dönüştükleri şey
      *Besin kofulu:Sindirim
      *Eşeysiz
   d-Sporlular:Plazmodyum
      *Hareket organı yok.
      *Parazit
      *Difüzyonlar besin alımı
      *Eşeysiz üreme eşeyliyi takip eder
   e-Alger:Hücre çeperi,bölünerek veya sporla çoğalma,tek veya çok hücreli. Kontraktil koful yok
   f-Cıvık Mantar:Çok çekirdekli,çeper yok,saprofit beslenir, nem sever, eşeyli veya eşeysiz çoğalır

4-MANTARLAR:Glikojen, hücre çeperi (kitin), heterotrof. Eşeyli üreme eşeysizi takip eder. Spor keselerinde spor yapar.Çürükçül (madde devri).
   *Kültür mantarları: protein, vitamin, mineral yönünden zengin
   *Maya mantarı: Nem sever. Tomurcuklanarak çoğalır.
   *Küf mantarı:Her yerde yaşar.

5-BİTKİLER:Selüloz çeperi nişasta, plastitler
   a-Damarsız tohumsuz:Metagenezle ürer. Ciğer otları (rizoitle toprağa tutunur),kara yosunu (rizoit)
   b-Damarlı tohumsuz:Gerçek yaprak,kök yok.Sporla çoğalır.Metagenez. Eğrelti otu,at kuyruğu,kibrit otu
      *Rizom:toprak altı gövdesi
   c-Damarlı tohumlu:Gerçek kök,gövde,yaprak.
      *Açık tohumlu: Tohum kozalak arasında. Yumurtalık yok.Hep yeşil. İğne yaprak. Çok yıllık odunsu bitki. Genelde erkek ve dişi organları farklı bitkilerde. Rüzgarla tozlaşır. Endosperm döllenme olmadan gerçekleşir ve n kromozomludur. Çenek sayısı değişken (çam polikotiledon)
      *Kapalı tohumlu:Çoğu kışım yaprak döker. Endosperm döllenmeyle olur (3n). Otsu veya odunsu.
         -Monokotiledon:Paralel damarlı yaprak.Çoğu otsu.Saçak kök.Düzensiz iletim demeti
         -Dikotiledon:Yaprakları ağsı damarlı.Düzenli iletim demeti.

6-HAYVANLAR:Sünger ve mercan hariç sinir sistemi var.
   a-Omurgasızlar:İç iskelet yok.Sinir şeritleri varsa karında
      *Sünger:Pasif.Porlu.Boşaltım ve solunum difüzyonla.Mezoderm olmadığından organ yok.Eşeyli ve eşeysiz (tomurcuklanma)
      *Sölenter:Sindirim boşluğu (ağız ve anüstür),solunum ve boşaltım difüzyonla.Yakıcı kapsüllerle kendini korur.Eşeyli ve eşeysiz çoğalır.Polip (pasif) ve medüz (Deniz anası). İlk sinir sistemi
      *Solucan:Üç tabakalı.Eşeyli.
         -Yassı (tenya,planarya,karaciğer kelebeği): parazit. Hermafrodit.Sinir ve üreme sistemi var.Tenyada sindirim boşluğu yok.Parazit yaşayanların bazılarında sindirim sistemi yok
         -Yuvarlak: Ağız ve anüs var! Eşeyli. Ör: kancalı kurt,bağırsak solucanı, kıl kurdu
         -Halkalı(toprak solucanı ve sülük): Baş bölgesi var.Kapalı dolaşım sistemi. Solungaç ve deri solunumu.Hermafrodit.
     *Yumuşakça:(ahtapot, midye, salyangoz, mürekkep balığı)Bazılarında dışta kabuk var Solungaç ve manto solunumu.Otçul,etçil,parazit.Karında kaslı ayak.
     *Eklem bacaklı:Sinir ve solunum sistemi. Sadece eşeyli! Baş,göğüs,karın.Açık dolaşım.Kitinden dış iskelet.Boşaltım organı mappighi tüpleri.Çizgili kas var.
         -Kabuklular: Solungaç solunumu (karides,yengeç,istakoz)
         -Araknid(örümcekgil): 4 çift ayak.Trake solunumu.Zehir bezi.(Örümcek, kene, akrep)
         -Çok ayaklı:Vücutları bölmeli.Pullu.Bazıları zehirli.
         -Böcek:Trake solunumu.Kanda O2,CO2 yok.Metamorfoz.Ürik asit.en çok bulunan canlı grubu.
         -Derisi dikenli:Sürünür.Kalkerden iskelet.Rejenerasyon. Solungaç solunumu.
   b-İlkel Omurgalılar:Notokord (sırtta).Kapalı dolaşım.Solungaç solunumu
   c-Omurgalılar:İç iskelet (kemik/kıkırdak). Omurga içinde omurilik (sırt). Kapalı dolaşım.
      *Balık:Çenesiz (pulsuzdur),kıkırdaklı (vücut içinde döllenme),kemikli (yüzme kesesi ve pulu var) olarak 3'e ayrılır.
         -Solungaç solunumu
         -İki odalı kalp. Kalpte sürekli kirli kan.Vücutlarında temiz kan
         -Soğukkanlı
         -Kış uykusuna yatmaz
         -Dış döllenme dış gelişme
      *Amphibia:Su ve karada yaşar.
         -3 odacıklı kalp. Temiz ve kirli kan karışık.
         -Soğukkanlı.
         -Kış uykusu.
         -Metamorfoz. (kurbağa larvaları=iribaş)
         -Larva dönemi solungaç,ergin dönem akciğer ve deri solunumu
         -Dış döllenme dış gelişme
      *Sürüngenler:
         -Pullarla örtülı,kuru vücut. Deri değişimi var.
         -Akciğer solunumu
         -Soğukkanlı
         -Timsah dışında hepsinin kalbi 3 odacıklı. Timsahlar kış uykusuna yatmaz
         -Yumurta sert kabukla örtülü
         -İç döllenme dış gelişme
      *Kuşlar:
         -Tüylü vücut.Kanat ve gaga var
         -Akciğer solunumu
         -Sıcakkanlı
         -Kemiklerinin bazılarının içi boş (yedek oksijen deposu)
         -4 odacıklı kalp
         -İç döllenme dış gelişme
      *Memeliler
         -Kıllı vücut. Sesleri toplayan kulak kepçesi
         -Akciğer solunumu. Alveoller var. Olgun alyuvarlarda çekirdek yok
         -Sıcakkanlı
         -Yavrularını doğurur ve sütle besler. İç döllenme iç gelişme
         a)Gagalı memeli: Su kenarında yaşar. Perde ayak. İç döllenme dış gelişme. Sütle besler çocuğunu
         b)Keseli memeli: Kanguru, koala, keseli fare
         c)Plasentalı memeli: Kirpi,balina,yarasa,maymun

BİYOÇEŞİTLİLİĞİ NE ETKİLER?
-Farklı kalıtsal yapılar (türe ait). Fiziksel ve biyolojik faktör
-Habitatların tahrip edilmesi, yaşam alanına yabancı türlerin sokulması,aşırı tüketim ve besin zincirinin bozulması biyoçeşitliliği tehdit eder.

Not: Fotosentetik bakteri ve kloroplastın ortak özellikleri
   1-ETS enzimlerine sahipler
   2-Ribozom bulundururlar
   3-Klorofil içerirler.